حکم و مجازات اخاذی چیست؟ + [عناصر تشکیل دهنده جرم اخاذی]
متاسفانه در جامعه امروزی زورگیری و اخاذی به دفعات زیاد رخ می‌دهد. این جرائم در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده‌اند و مجازات‌هایی نیز بر آن‌ها بار شده است. نه تنها حقوق‌دانان، بلکه همه افراد حاضر در یک جامعه باید با جرم اخاذی، ارکان تشکیل دهنده و مجازات اخاذی آشنا باشند تا در هنگام نیاز بتوانند از حق خود دفاع نمایند و همچنین، با کمک قانون مجرمین را به سزای اعمال آن‌ها برسانند.
در این مطلب قصد داریم به بررسی کامل این جرم مانند مفهوم، عناصر تشکیل دهنده، نحوه شکایت و نوع مجازات جرم اخاذی و… بپردازیم و از مصداق‌های آن نیز سخن بگوییم. با ما همراه باشید تا اطلاعات دقیقی را در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم.
منظور از جرم اخاذی چیست؟
اخاذی، جرمی است که نامی از آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 92 آورده نشده است. هرچند که با توجه به معنای عرفی این جرم می‌توانیم ماده مربوط به آن را پیدا کنیم. چراکه قانون‌گذار تنها نام آن را ذکر نکرده است؛ اما این به معنای عدم جرم انگاری اخاذی نیست.
در قانون مجازات اسلامی سال 92 در ماده 669، از جرمی نام برده شده که به نظر می‌رسد همان اخاذی باشد. هرچند که این جرم در کنار زورگیری از مصداق‌های این ماده هستند. با اینکه معنای عرفی این دو جرم معمولا آن‌ها را متفاوت از یکدیگر می‌داند.
بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی، هرگاه یک فرد، دیگری را به نحو تهدید به قتل، ضررهای نفسی، مالی، افشای اسرار نسبت به بستگان و خود نماید؛ به‌واسطه اینکه انجام کار و یا وجهی را از او درخواست کند، جرم اخاذی شکل گرفته است و مرتکب به مجازات اخاذی محکوم می‌گردد.
همان‌گونه که مشخص است، این تعریف بسیار جامع بوده و از این نظر اشکالی بر آن وارد نیست. لازم به ذکر است، تعریف اخاذی با زورگیری به یک شکل می‌باشد؛ که این امر نیز جای تأمل دارد.
عناصر تشکیل دهنده جرم اخاذی
1. عنصر مادی این جرم بر اساس ماده 669، تهدید به واسطه درخواست امر دیگری است. به نظر می‌رسد جرم اخاذی با ترک فعل از طرف مباشر محقق نمی‌شود. یعنی فرد مرتکب باید حتما اقدامی را چه به صورت عملی و چه با اشاره انجام دهد تا جرم محقق شود.
2. عنصر روانی آن سوءنیت عام در کنار سوءنیت خاص است. به بیان دیگر، مرتکب علاوه بر علم و آگاهی، باید قصد ارتکاب این جرم را نیز داشته باشد. این امر در تحقق جرم اخاذی بسیار حائز اهمیت است. هر چند که در صورت فقدان سوءنیت خاص نمی‌توان ادعا کرد که هیچ جرمی محقق نشده است، بلکه عنوان انجام‌شده مشمول اخاذی نمی‌باشد.
3. عنصر قانونی این جرم نیز در انتهای ماده 669 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. هم‌اکنون این ماده لازم‌الاجرا است و ضمانت اجراهای آن معین می‌باشند.
گفتنی است، در صورت تحقق این جرم، طبق قانون مرتکبین مشمول مجازات اخاذی خواهند شد.
مراحل و نحوه شکایت اخاذی
برای شکایت اخاذی باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی رفته و فرم شکواییه را تکمیل نمایید. توجه داشته باشید که فرم مذکور باید کامل باشد و مشخصات دقیق شما در آن ذکر شده باشد. پس از آن، فرم تکمیل‌شده به دادسرا خواهد رفت و پس از بررسی، کیفرخواست صادر و دادگاه کیفری تشکیل خواهد شد.
شایان ذکر است، جرم اخاذی از آن دسته جرائمی است که ضمانت اجرای نسبتا سنگینی بر آن بار شده و مشخص است که قانون‌گذار به حمایت از شاکی در این جرم توجه داشته است.
جهت مشاوره درباره جرم اخاذی و یا محول کردن پرونده به وکیل، روی دکمه‌های زیر کلیک کنید.
فرق اخاذی با سرقت مقرون به آزار چیست؟
بر اساس تعریف قانون مجازات اسلامی، سرقت یعنی ربودن مال متعلق به غیر؛ درحالی‌که اخاذی به این معنا نیست. بر اساس همین قانون، وقوع جرم اخاذی منوط به تهدید برای گرفتن مال است؛ حال ممکن است انتقال مال نیز انجام شود یا نشود. به عبارت دیگر، در این جرم چیزی تحت عنوان ربایش معنا ندارد و این عامل یکی بزرگ‌ترین تفاوت‌های این دو جرم با یکدیگر است.
در سرقت مقرون به آزار، باید حتما آزار فیزیکی و یا حداقل معنوی انجام شود. اما در مورد اخاذی، این امر محقق نیست. به عبارت دیگر، در اخاذی صرفا باید تهدید به انجام کاری شود و این تفاوت دیگر این دو جرم با یکدیگر است. از این موارد که بگذریم، ضمانت اجراهای این دو جرم با یکدیگر متفاوت می‌باشند.
حتی در مورد حصول نتیجه نیز این دو جرم با یکدیگر فرق دارند. سرقت، یک جرم «مقید» است و حصول آن منوط به بردن مال غیر است. در حالی که اخاذی جرمی «مطلق» است و گرفتن مال، شرط تحقق جرم نیست. توجه داشته باشید که مجازات اخاذی به‌واسطه جرم اتفاق افتاده نظیر سرقت، تهدید و… در نظر گرفته می‌شود.
تفاوت اخاذی و کلاهبرداری چیست؟
ما در یک مقاله به‌طور مفصل درباره جرم «کلاهبرداری» صحبت کرده‌ایم که خواندن آن می‌تواند آگاهی شما را فزایش دهد. در ادامه بحث، باید بگوییم که این دو جرم در قانون با یکدیگر تفاوت‌های زیادی دارند. به‌عنوان نمونه، اخاذی از جمله «جرائم مطلق» است. یعنی گرفتن پول و یا انجام درخواست مباشر، شرط وقوع جرم نیست.
در صورتی که کلاهبرداری از جمله «جرائم مقید» به شمار می‌آید. به بیان دیگر، ارتکاب این جرم نیازمند حصول نتیجه است. از طرفی نیز ضمانت اجراهای این دو جرم با هم متفاوت بوده و هرکدام مجازات خاص خود را دارند. به عبارتی، مجازات اخاذی و کلاهبرداری می‌تواند متفاوت باشد.
ارتکاب جرم کلاهبرداری نیز با اخاذی تفاوت‌های زیادی دارد. در کلاهبرداری، فریب شخص مال‌باخته از جمله شرایط اساسی برای وقوع جرم است و تا اتفاق نیفتد، نمی‌توان ادعای وقوع کلاهبرداری را داشت. در صورتی که در جرم اخاذی، فریبی انجام نمی‌شود. بلکه تهدید اتفاق می‌افتد و به عبارتی، مال‌باخته یا «بِزه‌دیده» از دادن مال خود رضایت قلبی ندارد.
برخلاف جرم اخاذی، مهم‌ترین قانون در زمینه کلاهبرداری، قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری است. در حالی که مهم‌ترین قانون در حوزه جرم اخاذی، قانون مجازات اسلامی می‌باشد که در ماده 669 از مصداق‌های این جرم نام برده است.
حکم و مجازات اخاذی در قانون جدید ایران
مجازات اخاذی در قانون ایران میزان مشخصی دارد که در ماده 669 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. بر اساس این ماده، مرتکبین این جرم به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا حبس از یک ماه تا یک سال محکوم می‌شوند.
گفتنی است، تابه‌حال نظریات مختلفی در مورد مجازات این جرم ارائه شده است. دسته‌ای از حقوق‌دانان مجازات این جرم را کوچک شمرده‌اند. زیرا این جرم هم شخصیت جسمانی و هم شخصیت روانی افراد را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و همین امر، تشدید مجازات جرم اخاذی را می‌طلبد.
از طرفی، برخی افراد مجازات اخاذی را شدید می‌دانند و سخت‌گیری‌های قانون‌گذار در این خصوص را بی‌مورد شمرده‌اند. با این حال، ضمانت اجرای این جرم بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی لازم‌الاجرا است. به‌طورکلی، بهتر است برای این دسته از جرائم از بهترین وکیل کیفری تهران یا شهرستان کمک بگیرید.
سخن پایانی
ما در این بخش به بیان مفهوم اخاذی، عناصر تشکیل دهنده، مراحل و نحوه شکایت، میزان مجازات اخاذی و… پرداختیم. امیدواریم پاسخ مناسبی به سوالات شما داده باشیم. چنانچه کماکان ابهامی در این خصوص دارید، می‌توانید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. همچنین، با توجه به حساسیت این جرم، در صورت نیاز بهتر است با یک وکیل پایه یک دادگستری که در زمینه کیفری تخصص دارد، مشورت نمایید.