مجازات خیانت در امانت چیست؟ [چک، پول، سفته، خودرو و…]

خیانت در امانت یکی از جرائمی است که علیه اموال صورت می‌گیرد. در رابطه با این مسئله آیات و روایت زیادی در اسلام وجود دارد. همچنین، جرم خیانت در امانت در قوانین کشور ما نیز جرم به حساب می‌آید و متخلف مجازات می‌شود. در زبان عامیانه، زمانی که مالی قابل جابه‌جایی به کسی داده می‌شود تا برای مدتی از آن نگه‌داری نماید و سپس این اموال را بازگرداند، اما فرد آن را بر نمی‌گرداند، مرتکب این عمل شده است. درحالی‌که در قانون، این مسئله بسیار گسترده است و به همین تعریف کلی ختم نمی‌شود. در بخش به مفهوم، مصادیق و مجازات خیانت در امانت می‌پردازیم.

جرم خیانت در امانت چیست؟

با اینکه در قانون تعریف دقیقی برای این جرم نیامده است؛ اما از ماده قانونی این جرم می‌توان به این صورت برداشت کرد که هرگونه استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن عمدی اموال، اشیا یا اسناد از سوی کسی که این اموال به وی سپرده شده است را خیانت در امانت گویند و در صورت تحقق جرم، مرتکب مشمول مجازات خیانت در امانت می‌شود.

مصادیق جرم خیانت در امانت چیست؟

استعمال: اگر فرد از امانتی که به او سپرده شده است، استفاده کند و آن را به مصرف برساند، متخطی است و می‌توان از او شکایت کرد. برای مثال، کسی برای مدتی اتومبیل خود را به یکی از اقوام خود می‌سپارد، اما آن فرد از خودرو برای کار، مسافرت و… استفاده می‌کند.

تصاحب: چنانچه شخصی که مالی به او سپرده شده، به‌گونه‌ای رفتار کند که گویا خود صاحب آن اموال است، مرتکب جرم می‌شود. برای مثال، خانه‌ای که نزد او به امانت گذاشته‌اند را اجاره دهد، بفروشد و… در این صورت، مجازات خیانت در امانت شامل مرتکب خواهد شد.

اتلاف: این مورد به معنی نابودی و تلف کردن مال به امانت گذاشته شده است و می‌تواند کل و یا بخشی از آن را شامل شود. مثلا شخص امین، مالی که به او سپرده‌اند را به آتش بکشد.

مفقود کردن: در این روش، فردی که اموالی را به امانت گرفته به‌جای تخریب مال، آن را غیرقابل دسترس می‌کند. به‌عنوان مثال، اموال سپرده شده را به درون چاهی می‌اندازد. در این صورت، می‌توان از طریق قانون شکایت کرد و قانون نیز برای آن فرد مجازات خیانت در امانت را در نظر می‌گیرد.

علاوه‌بر تمام مواردی که ذکر کردیم، شروطی نیز هستند که وجود آن‌ها برای تحقق خیانت در امانت ضروری است. توجه داشته باشید که در صورت عدم تحقق این جرم، مجازات خیانت در امانت شامل فرد موردنظر نخواهد شد. این شروط عبارت‌اند از:

1. اموال سپرده شده باید از طرف مالکان آن و یا متصرفان قانونی به شخص امین به امانت گذاشته شوند.

2. افراد باید اموال را از روش‌های کاملا قانونی و با ذکر شروطی مبنی بر بازگرداندن و استرداد، به فرد دیگری داده باشند.

3. وجود رابطه علیت بین رفتارها و کارهایی که امین به انجام رسانده و آسیب وارده به مال امانی، ضروری است.

4. خیانتی که به انجام رسیده باید در مورد مال افراد یا وسیله تحصیلشان صورت گرفته باشد. فرضا اگر کسی رازی را به دیگری بگوید و وی آن را فاش کند، از نظر قانونی چنین جرمی مرتکب نشده است. زیرا اسرار در این گروه از اموال و دارایی‌ها قرار نمی‌گیرند. بنابراین، مجازات خیانت در امانت نیز شامل وی نخواهد شد.

برای مشاوره درباره جرم خیانت در امانت و یا اعطای وکالت، با ما تماس بگیرید.

ارکان خیانت در امانت چیست؟

جرم خیانت در امانت نیز همانند سایر جرائم از سه رکن قانونی، مادی و معنوی تشکیل شده است. برای تحقق آن نیز، ارکان ذیل باید توأم باهم وجود داشته باشند تا مجازات خیانت در امانت مشمول فرد مرتکب شود.

رکن قانونی

ماده 674 قانون به این مسئله پرداخته و در این بخش میزان مجازات کسانی که به مال امانی آسیب می‌زنند و مصادیق خیانت در امانت را بر روی مواردی همچون چک، اموال منقول (قابل انتقال) و اموال غیرمنقول (غیرقابل جابه‌جایی) که به شکل امانتی، اجاره‌ای و در قالب رهن به آن‌ها داده شده، پیاده می‌کنند، معین کرده است.

رکن مادی

در قسمت مصادیق خیانت در امانت (بخش بالا) به تمامی ارکان مادی که در قانون آمده است، پرداخته‌ایم.

رکن معنوی

ازآنجاکه خیانت در امانت در دسته جرم‌های مقید قرار می‌گیرید، برای تحقق آن به دو نوع سوءنیت نیاز است و در صورت تحقق جرم، برای فرد مرتکب مجازات خیانت در امانت را در پی دارد. این دو مورد عبارت‌اند از:

سوء‌نیت عام: درصورتی‌که مصادیق این جرم عمدا توسط شخص امین به انجام رسد، چنین سوءنیتی وجود داشته است.

سوء‌نیت خاص: اگر شخص با ارتکاب به چنین جرمی هدف خاصی را دنبال کند، این نوع سوءنیت تحقق خواهد یافت.

مجازات خیانت در امانت

بر اساس نوع عمل، میزان مجازات متفاوت خواهد بود. اما به‌طورکلی، جزای چنین جرمی 6 ماه تا 3 سال زندان است و استفاده نابجا و غیرقانونی از سفید مهر و سفید چک نیز 1 تا 3 سال حبس خواهد داشت.

تفاوت سرقت با خیانت در امانت

سرقت یعنی ربودن مال منقول متعلق به دیگری؛ ولی تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال کردن مال امانت بدون رضایت صاحب آن را خیانت در امانت می‌گویند. همچنین، سرقت منحصر به اموال منقول است و شامل اموال غیرمنقول نمی‌شود، اما خیانت در امانت هم اموال منقول و هم اموال غیرمنقول را در بر می‌گیرد.

خیانت در امانت چک و سفته

اگر فردی چک و سفته دیگری را که برای ضمانت دریافت کرده است، بدون دلیل موجهی به اجرا بگذارد، خیانت در امانت محسوب می‌شود. گرچه در این خصوص، اختلافاتی در رویه قضایی وجود دارد. اما در صورتی‌که جرم خیانت در امانت توسط قانون محقق شود، فرد مرتکب شامل مجازات خیانت در امانت خواهد شد.

مرجع صالح برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت

در ابتدا بهتر است بدانید، تحقیقات مقدماتی توسط دادسرا انجام می‌شود. همچنین، دادگاه کیفری 2 محل وقوع جرم، صالح به رسیدگی این جرم است.

نحوه اعتراض به حکم

برای نحوه اعتراض به حکم، کافی است دادنامه را به همراه لایحه اعتراضی به دفتر خدمات قضایی محل سکونت ارائه کرده و اعتراض خود را ثبت کنید. پس از آن، اعتراض به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می‌شود.

آیا خیانت در امانت رد مال دارد؟

خیر، این جرم رد مال ندارد. اگر فرد در این جرم محکوم شود، صرفا به مجازات خیانت در امانت محکوم می‌شود.

سخن پایانی

همان‌طور که پس از مطالعه این مطلب متوجه شده‌اید، خیانت در امانت می‌تواند در قالب‌های گوناگونی صورت بگیرد و ضررهای مالی بسیاری برای مالکان ایجاد کند. ازاین‌رو، سعی کنید در صورت مواجهه با چنین مسائلی از یک وکیل کیفری با تجربه و حاذق کمک بگیرید تا زودتر به حق خود برسید. امیدواریم توانسته باشیم به اکثر سوالات شما در ارتباط با این جرم و مجازات خیانت در امانت پاسخ مناسبی دهیم.

سوالات متداول