رد مال چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ [در سرقت، کلاهبرداری و…]

رد مال، مجازاتی برای جبران خسارت مالی به افراد است. اگر شخصی مال شخص دیگری را بدون رضایت بردارد، به‌صورت قانونی به برگرداندن مال به صاحبش محکوم می‌شود. این مجازات علاوه بر مجازاتی مانند پرداخت ضرر و زیان یا زندان است. در ادامه این مقاله به مفهوم رد مال، جرائمی که این مجازات را دارند و برگرداندن مال در جرائم مختلف می‌پردازیم. همچنین، رد مال در سرقت، خیانت در امانت و کلاهبرداری را مورد بررسی قرار می‌دهیم. ازاین‌رو، توصیه می‌کنیم این مطلب را تا انتها دنبال کنید.

منظور از رد مال چیست؟

به زبان ساده، رد مال یعنی مالی از شما که بدون رضایت و اجازه دست فرد دیگری است و شما می‌توانید از آن فرد به‌صورت قانونی شکایت کنید. مثلا شخصی از شما دزدی، کلاهبرداری یا خیانت در امانت کرده است که در این صورت، این فرد یا افراد پس از محاکمه شدن باید مالی که از شما ضایع کرده‌اند را جبران کنند.

اعاده مال در مرحله دادگاه است که قاضی به‌عنوان بخشی از مجازات در یک پرونده جرم، به متهم دستور می‌دهد تا ضرر و زیان ناشی از جرم را جبران کند. سیاست عمومی، رد مال را به‌عنوان بخشی از مجازات برای مجبور کردن مجرم به پاسخگویی مستقیم به عواقب جرم، مورد حمایت قرار می‌دهد. همچنین، دادگاه‌ها موظف هستند تا اعاده مال را به‌عنوان بخشی از هر حکم، در نظر بگیرند.

چه جرائمی رد مال دارند؟

رد مال اصولا بخشی از مجازات در موارد سرقت یا کلاهبرداری است. دادگاه متهم را ملزم به رد مال مبلغ دزدیده‌شده می‌کند. جرائمی مانند سرقت، کلاهبرداری، تحصیل مال نامشروع، اختلاس و خیانت در امانت، مشمول رد مال هستند.

رد مال نیز در جرائم سرقت و سایر مواردی که قربانی دچار خسارت مالی مستقیم می‌شود، بسیار رایج است. در این شرایط به متهم دستور داده می‌شود که ارزش پول یا اموال سرقت شده را پس دهد. همچنین در موارد دیگر، در صورت لزوم جبران خسارت قربانی و بازسازی متهم، قاضی می‌تواند حکم اعاده دهد.

نحوه پرداخت رد مال

در ادامه به نحوه پرداخت رد مال در جرم‌های سرقت، کلاهبرداری و خیانت در امانت می‌پردازیم.

رد مال خیانت در امانت

اگر اموال شما مدتی به کسی امانت داده شد و آن شخص اموال را تصاحب کرد، از بین برد، تلف کرد و یا آن را پس نداد، خیانت در امانت کرده است. در این شرایط فرد شاکی باید از دادگاه تقاضای رد مال کند.

در ابتدا مجرم باید عین همان چیزی که امانت گرفته بود را به شاکی بدهد. اگر عین آن نبود، باید مثل آن را بدهد. در پایان، اگر مثل آن هم نبود باید قیمتش را بپردازد.

ما در یک مطلب جداگانه به‌طور مفصل درباره «خیانت در امانت» صحبت کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم آن را مطالعه کنید.

رد مال در سرقت

اگر کسی اموال شما را سرقت کند، باید عین مال را به شما برگرداند. در صورت نبودن عین آن، مثل آن (که به آن رد مثل مال می‌گویند) و در صورت نبودن مثل آن، باید قیمت آن را به شما بپردازد.

برای مثال، اگر سارقی یک شیء قیمتی را از شما دزدید، باید عین آن را به شما برگرداند. اگر عین آن پیدا نشد، باید مثل آن را تهیه کند و اگر این امکان هم نبود، باید رد قیمت مال کند.

آیا رد مال دزدی به نرخ روز پرداخت می‌شود؟

بستگی به مال مسروقه دارد. اگر عین مال موجود باشد، مسترد می‌شود. برای مثال، اگر دلار یا طلا باشد، بدیهی است که دلار و طلا به نرخ روز محاسبه می‌شود.

چنانچه ریال سرقت شده باشد و در زمان اجرای حکم ارزش پول کاهش پیدا کرده باشد، راه چاره آن تقدیم دادخواست ضرر و زیان بعد از صدور کیفرخواست و ارسال پرونده به دادگاه است.

جهت دریافت مشاوره در خصوص رد مال و یا محول کردن پرونده، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.

نحوه محاسبه رد مال در کلاهبرداری

کلاهبرداری یعنی شخص یا اشخاصی مالی از شما را با تقلب، دروغ و فریب بگیرند. رد مال در کلاهبرداری، یعنی پس دادن مالی که از شما با فریب و تقلب برده شده است.

در اینجا، مجرم باید عین مال را به شما برگرداند. اگر مال گم شده باشد یا از بین رفته باشد، باید مثل آن یا قیمت آن را به شاکی و صاحب مال برگرداند. در این نوع از جرم، برای درخواست رد مال نیازی به دادخواست نیست؛ زیرا یکی از مجازات‌های جرم کلاهبرداری رد مال به صاحب آن است.

مجازات رد مال در پرونده جرم چگونه محاسبه می‌شود؟

رد مال بر اساس زیان‌های مالی که قربانی متحمل شده، محاسبه می‌شود. این ضررها باید پیامد مستقیم جنایت باشد. متداول‌ترین خسارت‌هایی که جبران خسارت می‌کند، شامل موارد زیر است:

رد مال تضامنی یعنی چه؟

اگر دو یا چند نفر اموال شما را به سرقت ببرند یا کلاهبرداری کنند و به‌طور خلاصه با چند متهم روبرو باشید که باید اعاده مال کنند، سهم هر یک از متهمان برای مجازات رد مال چه میزان است؟

برای سرقت، اعاده مال به این صورت است که هر یک از سارقین هر چه که دزدیده را برگرداند و یا جبران خسارت کند. به عبارت دیگر، رد مال تضامنی در سرقت نداریم. اگر مشخص نبود که هر یک از سارقین چه مقدار مال را سرقت کرده‌اند، باید به میزان مساوی مال  را به شاکی مسترد کنند.

در جرم کلاهبرداری، اگر مشخص بود که هر یک از کلاهبرداران که مستقیما اموال را تصاحب کرده چه کسانی هستند و چه میزان کلاهبرداری کرده‌اند، هرکدام باید به همان میزان اعاده مال کنند. اما اگر مشخص نبود، موضوع کمی بحث‌برانگیز است.

به این معنی که برخی معتقدند اعاده مال تضامنی است و تمامی مجرمان مسئول اعاده مال هستند. اما اگر مسئولیت هر یک از مجرمان در قبال برگرداندن مال مشخص نبود، به‌طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.

آیا می‌توان درخواست اعسار یا پرداخت اقساطی مبلغ رد مال داد؟

تقاضای اعسار زمانی است که فرد بدهکار توان پرداخت رد مال و بدهی را نداشته باشد. در این صورت، شخص یا وکیل یا نماینده او می‌تواند دادخواست اعسار دهد. گفتنی است، اعسار از ریشه «عسر» به معنای فقر و تنگدستی است. همچنین، اعسار به دو صورت زیر است:

اگر شخص هیچ مال، ثروت و شغلی ندارد، می‌تواند درخواست اعسار مطلق کند. اما هر زمان مالی به‌دست آورد، از طرف طلبکار قابل توقیف است.

اعسار به تقسیط نیز به این صورت است که فرد یکجا نمی‌تواند بدهی را پرداخت کند. اما به لحاظ مالی، درآمدی دارد که بتواند به‌صورت قسطی بدهی را پرداخت کند. در پذیرش یا عدم پذیرش این درخواست، بین محاکم اختلاف نظر وجود دارد و رویه واحدی ندارد.

سخن پایانی

ما در این مقاله از «وکیل با من»، تلاش کردیم تا شما را با مفهوم رد مال و همچنین رد مال در سرقت، خیانت در امانت و کلاهبرداری و مجازات آن آشنا سازیم. امیدواریم این مقاله و اطلاعاتی که در اختیار شما گذاشتیم، مفید بوده باشد و به دانش حقوقی شما نیز اضافه کرده باشد. در پایان، توصیه می‌کنیم اگر با چنین پرونده‌ای درگیر هستید، از یک وکیل کیفری کمک بگیرید تا بهترین راه‌حل را پیش روی شما بگذارد.