قانون عفو و بخشودگی؛ انواع، شرایط تقاضای عفو و…
قانون عفو در مبانی فقهی و حقوقی مورد تاکید بسیاری قرار گرفته است. اسلام بنا را بر بخشش نهاده و توصیه اول به تمام صاحبان حق آن است که با گذشت و بخشش، صلح و آرامش را در میان خود گسترش دهند. اعمال عفو در پرونده‌های کیفری کمک می‌کند تا از شدت مجازات‌ها کاسته شود. همچنین، در برخی جرائم، مجازات به کلی برداشته می‌شود. با این وجود، بخشش دارای شرایط و ضوابطی است که اطلاع از آن می‌تواند برای طرفین پرونده مفید باشد. با ما همراه باشید تا علاوه بر مفهوم قانون عفو، به انواع و شرایط آن نیز بپردازیم.
منظور از قانون عفو چیست؟
در لغت، عفو به معنای بخشش و گذشت است و در مباحث جزایی، عفو به معنی رفع محکومیت‌های کیفری و بخشش تمام یا قسمتی از مجازات‌ها آمده است. عفو می‌تواند آثار تبعی محکومیت را از بین ببرد، اما جبران خسارت بِزِه دیده همچنان باقی خواهد ماند. همچنین، قانون عفو جرائم مختلفی را شامل می‌شود که در ادامه به آن می‌پردازیم.
انواع عفو در قانون ایران
عفو به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
۱. عفو عمومی
عفو عمومی شامل جرائم تعزیری است که با تصویب مجلس، عده‌ای از مجرمان از تحمل تمام یا بخشی از محکومیت خود خلاص می‌شوند. ازاین‌رو با اجرای عفو، مجازات‌ها متوقف و آثار تبعی آن از بین می‌رود.
هدف مجلس از تصویب قانون عفو، برقراری نظم و آرامش در جامعه است. بنابراین، با اجرای این قانون اقدامات قضایی علیه مجرمان متوقف خواهد شد. همچنین، در جرائم سیاسی مجلس با تصویب چنین قانونی تلاش می‌کند در جامعه صلح برقرار شود تا وحدت و یکپارچگی آن محفوظ بماند.
۲. عفو خصوصی
عفو خصوصی یا عفو رهبری، با تصویب مقام معظم رهبری اجرا می‌شود. این نوع عفو بنا بر شخصیت هر فرد و شرایط پرونده ایشان اعمال می‌گردد. مستند قانونی اجرای عفو خصوصی، ماده ۹۶ قانون مجازات اسلامی و بند ۱۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی است.
شرایط تقاضای عفو
محکومان برای آنکه از قانون عفو بهره‌مند شوند، باید شرایط لازم را داشته باشند. این شرایط در بخشنامه تعیین می‌شود. برای مثال، در بخشنامه پیشین اولین شرط این بود که متقاضی عفو، بیشتر از دو فقره محکومیت کیفری موثر نداشته باشد. دوم آنکه شاکی خصوصی نداشته باشد و یا اگر دارد، رضایت وی را جلب کند.
سوم آنکه در مدت حبس یا مرخصی، مرتکبِ جرم دیگری نشده باشد. جرم مذکور شامل جرائم درجه یک تا پنج ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی است. البته قانون عفو در برخی جرائم قابل اجرا نیست. درباره حدود در جرائم خاص، با در نظر گرفتن شرایط ویژه و توبه مجرم، عفو اعمال می‌شود.
نکته دیگر آنکه در عفو عمومی، تنها کسانی مشمول عفو می‌شوند که قبل از تصویب قانون عفو، حکم نهایی ایشان صادر شده باشد. بنابراین، متهمان و کسانی که پرونده ایشان در دست رسیدگی است، مشمول عفو نخواهند شد.
برای مشاوره در خصوص قانون عفو و یا اعطای وکالت، از دکمه‌های پایین استفاده کنید.
عفو رهبری شامل چه کسانی می‌شود؟
عفو رهبری جنبه خصوصی دارد و با در نظر گرفتن شخصیت مجرم، جزئیات پرونده وی، حسن رفتار و احتمال اصلاح وی اعمال می‌شود. برای این منظور، رئیس قوه قضاییه با بررسی پرونده محکومان پیشنهاد عفو را به رهبری تقدیم می‌کند. پس از آن، با پذیرش رهبری قانون عفو اجرا می‌شود.
لازم به ذکر است، اشخاصی که پرونده آن‌ها در دادسرا در حال رسیدگی است و یا منتظر صدور حکم نهایی هستند، می‌توانند از قانون عفو استفاده کنند. گفتنی است، با دریافت عفو رهبری تعقیب قضایی و صدور حکم متوقف می‌شود.
چه مواقعی عفو و تخفیف مجازات صادر می‌شود؟
با توجه به آیین‌نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات قانون عفو در اعیاد مذهبی و ملی مانند میلاد رسول (ص)، مبعث رسول اعظم (ص)، میلاد امیرالمؤمنین (ع)، عید نوروز و.. اعمال می‌شود.
اشخاصی مانند رئیس دادگستری صادرکننده حکم، دادستان مربوطه، قاضی ناظر بر زندان مربوطه، رئیس زندان مربوطه، شخص محکوم‌علیه، پدر، مادر، فرزند و همسر محکوم‌علیه می‌توانند درخواست عفو داشته باشند.
سامانه بخشودگی عفو
برای تقاضای بخشودگی و عفو می‌توانید درخواست خود را به واحد «عفو و بخشودگی معاونت اجرای احکام کیفری» ارسال نمایید. همچنین، از طریق سامانه «عفو و بخشودگی» می‌توانید درخواست خود را به ثبت رسانید. در نظر داشته باشید که جهت ورود به سامانه باید از قبل در سامانه «ثنا» ثبت‌نام کرده و کد رهگیری دریافت نمایید.
در پایان، پس از ثبت درخواست در سامانه ثنا، با استفاده از کد مخصوص می‌توانید وضعیت پذیرش یا رد درخواست را پیگیری کنید. برای ورود به سامانه عفو اینجا کلیک کنید. همچنین، اگر وکیل در پرونده کیفری خود داشته باشید، می‌تواند شما را در این بخش راهنمایی کند.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم قانون عفو و بخشودگی را به‌طور کامل پوشش دهیم. اگر کماکان ابهامی در این زمینه دارید، در قسمت نظرات بنویسید تا توسط وکیل پایه یک دادگستری پاسخ داده شود.