مفهوم نحله چیست؟ + [میزان نحله و تفاوت آن با اجرت المثل]
زن در زندگی مشترک، حقوق مختلفی از همسر خود دارد که یکی از این حقوق‌ها، نحله است. در زبان عامیانه، این واژه مترادف مهریه و صداق محسوب می‌شود؛ حال آنکه با آن کاملا متفاوت است. اما معنی نحله چیست و میزان آن چقدر است؟ چه تفاوتی با اجرت‌المثل دارد؟ آیا با اجرت‌المثل قابل جمع است؟ اگر شما هم با چنین سوالاتی مواجه شده‌اید، تا پایان این مطلب ما را همراهی کنید تا به‌طور کامل «نحله» را بررسی کرده و به این سوالات نیز پاسخ دهیم.
منظور از نحله چیست؟
به‌طورکلی، نحله یکی از طلب‌هایی است که زن از همسر خود دارد. این حق در بند «ب» ماده 6 قانون اصلاح مقررات طلاق ذکر شده و از آن دسته حق‌هایی است که زن می‌تواند در هنگام طلاق، از همسر خود درخواست نماید. البته گرفتن آن شروطی دارد؛ از جمله اینکه درخواست طلاق از جانب زن ارائه نشده باشد.
این حق را شاید بتوان از آن نوع حق‌هایی دانست که کمتر به آن پرداخته شده است، ولی در حال حاضر در قانون کشور ما وجود دارد. نکته بعدی در خصوص نحله، این است که مقدار آن به شکل دقیقی تعیین نشده است و بر حسب اوضاع و احوال و مواردی که در ادامه ذکر خواهد شد، توسط دادگاه تعیین می‌شود. موارد فوق است که تفاوت‌های این حق با مهریه را می‌رساند و بهتر است مورد توجه شما نیز قرار گیرد.
بررسی دقیق نحله و اجرت‌المثل
بحث اجرت‌المثلِ کارهای زن در منزل شوهر، از آن مواردی است که نظریات و پیچ‌و‌خم‌های حقوقی زیادی را به خود اختصاص داده است.
بر اساس قانون، زن بابت کارهایی که در منزل شوهر خود انجام می‌دهد، مستحق اجرت‌المثل است؛ مگر اینکه ثابت شود آن کارها را «تَبَرُعی» یا مجانی انجام داده است. بر این اساس، اصل بر این است که انجام کارها مجانی نبوده و کسی که ادعای خلاف این امر را دارد، بار اثبات بر دوش او است.
اجرت‌المثل تفاوت‌هایی با نحله دارد. اجرت‌المثل بر اساس میزان کارهایی که زن در منزل شوهر انجام داده و عرفا بابت آن‌ها مستحق اجرت است، تعیین می‌شود. درحالی‌که نحله بر اساس طول زندگی زناشویی و وضعیت مالی مرد تعین می‌گردد. بنابراین، این دو مفهوم کاملا جدا از یکدیگر بوده و ضابطه تعیین آن‌ها نیز از یکدیگر متفاوت می‌باشد.
لازم به ذکر است نحله در هنگام طلاق و جدایی قابل وصول است؛ درحالی‌که گرفتن مهریه می‌تواند در اثنای زندگی مشترک نیز انجام گیرد و وصول آن در هنگام جدایی محدود نیست. از طرفی دیگر، اصل بر این است که مهریه بر اساس توافق طرفین تعیین شود؛ اما نحله و اجرت‌المثل در جایی مطرح است که طرفین توافقی مطرح نکرده باشند و نرخ آن توسط دادگاه تعیین می‌گردد.
جهت دریافت مشاوره درباره جرم نحله و یا محول کردن پرونده به وکیل متخصص امور خانواده، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.
تفاوت نحله با اجرت‌المثل
همان‌طور که در بالا نیز ذکر شد، فلسفه وضع نحله، جلوگیری از سوءاستفاده از حق طلاقِ هر یک از طرفین است. به این صورت که اگر زن اقدام به طلاق نماید، دیگر این حق برای وی نخواهد بود و اگر هم مرد بدون دلیل موجه درخواست طلاق نماید، باید این حق را به زن ارائه کند. درحالی‌که فلسفه وضع اجرت‌المثل برای زن، جلوگیری از کارهای بدون مزد است. حال اینکه ممکن است این کار در محیط خانواده نیز انجام شود.
از طرفی دیگر، اجرت‌المثل نسبت به نحله ارجحیت دارد و زمانی که بحث گرفتن اجرت‌المثل باشد و دادگاه نیز آن را تعیین کند، دیگر نوبت به تعیین نحله نخواهد رسید. با این حال، این دو حق با یکدیگر شباهت‌هایی نیز دارند. مثل اینکه در زمان جدایی می‌توان آن‌ها را درخواست نمود و امکان صدور آن‌ها در زمان زندگی مشترک وجود ندارد.
آیا نحله با اجرت‌المثل قابل جمع است؟
پاسخ این سؤال منفی است. به‌طورکلی، امکان تعیین اجرت‌المثل برای کارهای زن در خانه شوهر وجود دارد و دادگاه نرخ اجرت آن را تعیین خواهد کرد. اما اگر به هر دلیلی این امکان وجود نداشت، نوبت به نحله خواهد رسید و ارتباطی به کارهای زن در خانه شوهر ندارد.
بنابراین، می‌توان گفت نحله با اجرت‌المثل قابل جمع نخواهد بود و زمانی که زن مستحق اجرت‌المثل باشد و دادگاه نرخ آن را تعیین کند، دیگر نوبت به نحله نخواهد رسید.
بحث نحله در طلاق توافقی
این حق صرفا در جایی تعیین می‌شود که درخواست طلاق از جانب مرد ارائه شده باشد و دلیل طلاق مرد نیز عدم انجام کارهای زناشویی زن و یا سوءرفتار زن نباشد. به عبارتی دیگر، این حق ضمانتی است برای اینکه مرد از حق طلاق خود سوءاستفاده نکند و موجب دوام زندگی مشترک است.
به همین دلیل بود که در تفسیر تبصره‌های 3 و 6 قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد: «پس از گرفتن گواهی عدم سازش توسط دادگاه و قبل از جاری شدن طلاق، می‌توان نحله را دریافت کرد.»
همان‌گونه که می‌دانید، نحله با پیچ‌و‌خم‌های خاص حقوقی همراه است. به همین دلیل، توصیه می‌شود قبل از هرگونه اقدامی در این خصوص، حتما با یک وکیل یا فرد آشنا به امور حقوقی مشورت کنید و پس از کسب اطلاعات لازم، حسب مورد نسبت به آن اقدام نمایید.
آیا به زن ناشزه نحله تعلق می‌گیرد؟
زن ناشزه در علم حقوق، به زنی گفته می‌شود که تمکین نمی‌کند. اگر درخواست طلاق از جانب مرد باشد و دلیل آن نیز عدم تمکین زن قلمداد شود، به نظر می‌رسد که نحله به زن تعلق نخواهد گرفت. رویه قضایی موجود نیز بر این امر اقتضا دارد. اگر درخواست طلاق از طرف زن ناشزه ارائه شود، به‌طورکلی بحث پرداخت این حق منتفی است.
میزان نحله چقدر است؟
میزان این حق نرخ مشخصی ندارد و بر اساس توافق طرفین نیز تعیین نمی‌گردد. بر اساس بند «ب» ماده 6 قانون اصلاح مقررات طلاق، نرخ این حق توسط قاضی دادگاه بر اساس تعداد سال‌هایی که زوجین با یکدیگر زندگی مشترک داشته‌اند، کارهایی که زن در منزل شوهر انجام داده و همچنین، وضع مالی مرد تعیین می‌گردد.
همچنین، برای تعیین دارایی‌های مرد معیارهای مختلفی مورد توجه دادگاه قرار خواهد گرفت. برای مثال، فیش حقوقی مرد چقدر است؟ و یا اینکه اموال مرد چه مقدار می‌باشد؟ بهتر است بدانید، در این خصوص ادعاهای زن معمولا نقشی ندارد و این امر توسط دادگاه تعیین می‌گردد.