مجازات صدور چک بلامحل در قانون جدید + [مراحل شکایت]
روش‌های تجارت برخلاف گذشته، دستخوش تغییر و تحولاتی بوده است و حضور چک در این راستا، تاثیر زیادی را بر معاملات و روابط تجاری گذاشته است. قانون‌گذار با توجه به فواید چک، همواره در تلاش است که به این اسناد، اعتبار بخشد. از طرفی دیگر، مقرراتی را هم برای چک بی محل وضع نموده است. در این مقاله از «وکیل با من» به سراغ مفهوم و مراحل شکایت چک بی محل می‌رویم و مجازات صدور چک بلامحل را نیز بررسی می‌کنیم.
مقررات وضع شده در حوزه چک، بارها تغییر و اصلاح شده‌اند؛ که امروزه تا حد قابل توجهی بی نقص هستند. اگر شما هم در زندگی و کار خود با چک در ارتباط هستید و چک بلامحل یکی از نگرانی‌های شما است، در ادامه با ما همراه باشید تا تمام نکات حقوقی چک بی محل را به شما توضیح دهیم.
منظور از چک بی محل یا بلامحل چیست؟
چک بی محل یا بلامحل، اصطلاحی است که حتما به گوشتان خورده است. این اصطلاح، در خصوص چک‌هایی به‌کار برده می‌شود که پشتوانه مالی لازم برای پرداخت وجه مذکور را ندارند. به این ترتیب که یا مبلغ کافی در حساب فرد موجود نیست و یا اینکه حساب فرد کاملا مسدود است.
بنابراین، امکان نقد کردن چک برای فرد وجود ندارد. گاهی اوقات چک فاقد شرایط لازم برای نقد شدن است و شخص صادرکننده نیز از این شرط آگاه است. گفتنی است، در صورت تحقق جرم، مرتکب به مجازات صدور چک بلامحل محکوم می‌شود.
چک بلامحل یکی از مشکلاتی است که در تجارت امروزی وجود دارد و اعتبار این اسناد مهم را به خطر انداخته است. از طرفی دیگر، موجب بی اعتمادی در امور تجارتی می‌گردد و این امر هم خللی به معاملات به‌خصوص عقود غیر معوَض وارد کرده است.
البته با وجود جنبه‌های اجتماعی چک بی محل، قانون‌گذار جرم آن را قابل گذشت معرفی کرده است. به این ترتیب که با وجود شاکی خصوصی به جریان می‌افتد و در صورت گذشت وی، پرونده از ادامه دادرسی متوقف خواهد شد.
مراحل شکایت چک بی محل چیست؟
اولین مرحله در خصوص شکایت این چک‌ها، گرفتن گواهی عدم پرداخت از بانک است. در گذشته، بیشتر چک‌ها به‌صورت حامل جابه‌جا می‌شد؛ اما طبق قانون جدید صدور چک، امکان حامل از چک‌ها برداشته شده است و بنابراین، شاکی کسی است که چک در وجه او صادر شده است. در مرحله بعدی شخص باید شکواییه را تنظیم کند تا جریان دادرسی علیه مشتکی‌عنه آغاز گردد.
در شکواییه، مشخصات کامل مشتکی‌عنه به همراه توضیحات و سایر موارد موجود باید درج گردد. شکواییه به دادسرا خواهد رفت و پس از بررسی‌های لازم، دادگاه کیفری علیه وی برگزار خواهد شد.
در صورت اثبات موارد، شخص می‌تواند در همان دادگاه و یا بعدها در دادگاه حقوقی جهت گرفتن وجه چک بلامحل، اقدام کند. اگر جرم صدور چک بی محل در قانون به اثبات برسد، مرتکب به مجازات صدور چک بلامحل محکوم می‌شود.
جهت مشاوره درباره چک بلامحل و یا اعطای وکالت به وکیل متخصص، روی دکمه‌های زیر کلیک کنید.
چک بی محل چگونه از حالت کیفری خارج می‌گردد؟
در این خصوص، قانون‌گذار شرایط ویژه‌ای را برای طرح شکایت کیفری چک بی محل مشخص کرده است. به این ترتیب که فرد باید ظرف مدت شش ماه پس از سررسید چک، به بانک مربوطه مراجعه کند. همچنین، باید تا شش ماه پس از صدور گواهی عدم پرداخت بانک، نسبت به شکایت کیفری اقدام نماید. در غیر این صورت، حق شکایت کیفری از وی ساقط خواهد شد.
گفتنی است، در زمانی که فرد قبل از زمان سررسید چک و نقد کردن آن، چک را در مورد طلبش به شخص دیگری ارجاع دهد، امکان شکایت کیفری از شخص اول و دوم ساقط خواهد شد. البته این به معنای آن نیست که اشخاص دیگر هیچ حقی ندارند؛ بلکه به این معنا است که امکان شکایت کیفری علیه فرد صادر کننده چک ندارند و می‌توانند شکایت حقوقی را علیه وی صادر نمایند. در این خصوص منع حقوقی و قانونی وجود ندارد. در ادامه به بحث زندان و مجازات صدور چک بلامحل می‌پردازیم.
آیا چک بی محل زندان دارد؟
این امر بستگی به این دارد که چک بی محل در زمینه حقوقی مطرح شود و یا اینکه در حوزه دادگاه کیفری مطرح گردد. اگر دارنده چک، مهلت 6 ماهه را رعایت نکرده باشد و یا اینکه چک فاقد امضا و یا تاریخ باشد، اصولا امکان شکایت کیفری در خصوص آن وجود ندارد.
با این وجود، در اکثر مواقع شرایط مذکور در خصوص چک بلامحل وجود دارد. بنابراین، امکان شکایت کیفری نیز علیه صادر کننده آن وجود دارد. در این صورت بر اساس مبلغ چک، مجازات آن تعیین می‌گردد.
بر اساس ماده 7 قانون صدور چک، اگر مبلغ چک کمتر از ده میلیون ریال باشد، میزان حبس تا شش ماه در انتظار صادر کننده چک است. اگر از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد، به حبس از شش ماه تا یک سال و در صورتی که مبلغ آن بیش از پنجاه میلیون ریال باشد، به حبس از یک تا دو سال محکوم می‌گردد. همچنین، مرتکب از داشتن دسته چک به مدت دو سال محروم خواهد شد.
گفتنی است در رویه موجود، معمولا بانک‌ها به شکل دائمی از دادن دسته چک به این دسته از افراد خودداری می‌کنند. این امری است که باید حتما مدنظر داشته باشید. تا اینجا به مفهوم و مراحل شکایت این جرم پرداختیم و در ادامه قصد داریم مجازات صدور چک بلامحل را مورد بررسی قرار دهیم.
مجازات صدور چک بلامحل در قانون جدید
غیر از مجازات حبس صدور چک بلامحل که در بالا گفته شد، مجازات‌های دیگری نیز برای فرد در نظر گرفته می‌شود. به‌عنوان نمونه، بر اساس ماده 10 قانون صدور چک، صدور چک با علم به مسدود بودن حساب بانکی، چک بلامحل در نظر گرفته می‌شود و مرتکبین حسب مورد به مجازات‌های مقرر در ماده 7 همین قانون محکوم خواهند شد.
لازم به ذکر است، این مجازات‌ها فقط برای افراد صادر کننده چک در نظر گرفته می‌شود و مشمول افراد ظهرنویس نمی‌گردد.
همان‌گونه که می‌دانید، چک بی محل سندی است که دارای پیچ‌وخم‌های حقوقی زیادی می‌باشد. از آن گذشته، تغییرات مداوم قوانین مربوط به آن، باعث شده است که مطالب مربوط به چک بلامحل مدام دستخوش تغییرات قرار گیرند و این امر، توجه قانون‌گذار به مسئله چک را می‌رساند. ازاین‌رو، بهتر است در معاملات خود حتما از افراد مورد اعتماد، چک قبول کنید.
از طرفی دیگر، درصورتی‌که گرفتار چک بلامحل شدید، بهتر است قبل از هرگونه اقدام با یک وکیل یا فرد آشنا به امور حقوقی مشورت کنید تا بر اساس آخرین اراده قانون‌گذار و قوانین روز، نسبت به پیگیری وجه و مجازات فرد صادر کننده چک اقدام نمایید. همچنین، توصیه می‌کنیم اگر نیاز به حضور وکیل در پرونده کیفری شد، در خصوص سوابق و تجربیات وی تحقیق کنید.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم شما را با مفهوم، مراحل شکایت، مدت‌زمان حبس و مجازات صدور چک بلامحل در قانون جدید آشنا کنیم. اگر کماکان ابهامی در این خصوص دارید، می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها از وکلای مجموعه بپرسید. همچنین، اگر می‌خواهید در زمان کمتری به پاسخ خود برسید، از سرویس مشاوره حقوقی تلفنی ما استفاده کنید.