اجرت المثل چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ [ایام زوجیت، طلاق و…]

اجرت المثل از آن دسته حقوقی است  که در قانون ایران کمتر شناخته شده؛ اما به بسیاری از افراد خصوصا زوجه تعلق می‌گیرد. این حق که در قانون مدنی صراحتا شناخته شده است، شرایط خاصی داشته و تا زمانی که شرایط آن محقق نشده باشد، ایجاد نخواهد شد. حال اینکه مفهوم اجرت المثل چیست؟ شرایط تحقق آن چگونه می‌باشد؟ جزو مطالبی است که در این محتوا قصد بررسی آن‌ها را داریم. قطعا پس از خواندن این مقاله، آگاهی شما از این عمل حقوقی و شرایط آن افزایش خواهد یافت. ازاین‌رو، این مطلب از «وکیل با من» را از دست ندهید.

اجرت المثل چیست و چگونه تعلق می‌گیرد؟

اجرت المثل، حقی است که در ماده 336 قانون مدنی مورد توجه قانون‌گذار قرار گرفته است. بر همین اساس، اجرت المثل به شخصی تعلق می‌گیرد که بدون تعیین اجرت، کاری را به دستور دیگری برای وی انجام داده باشد.

همچنین، لازمه اجرت المثل این است که شخص، به قصد و به‌طور رایگان کار را انجام نداده باشد. هر چند که اصل بر این است که شخص «تبرعا» کار را انجام نداده و کسی که ادعایی خلاف این دارد، بار اثبات بر عهده او است.

لازم به ذکر است تحقق این حق، بر این است که شخص کار را به فرمان دیگری انجام دهد. حال ممکن است شخص این دستور را صرحا (صریح و واضح) یا ضمنا (اشاره شده) داده باشد. بنابراین، اگر کسی کاری را به‌صورت خودسرانه انجام دهد و پس از آن ادعای گرفتن اجرت داشته باشد، مشمول این حق نخواهد بود.

گفتنی است، این اجرت بر اساس شرایط و حسب اوضاع و احوال تعیین می‌گردد. به عبارت دیگر، قانون‌گذار مقدار مشخصی را برای آن تعیین نکرده است.

اجرت المثل ایام زوجیت

اجرت ایام زوجیت از آن موارد حقوقی است که سال‌ها مورد بحث بوده و حقوق‌دانان نیز انتقادهای فراوانی بر آن وارد کرده بودند؛ تا اینکه قانون‌گذار با یک تبصره به این بحث‌ها پایان داد. بر اساس تبصره الحاقی به ماده 336 قانون مدنی، زن بابت کارهایی که در ایام زوجیت در منزل شوهر انجام داده است، مستحق دریافت اجرت خواهد بود. البته به شرطی که این کارها قانونا یا شرعا بر عهده وی نباشد.

ممکن است این سوال مطرح شود که کارهای مورد وظیفه زن چیست و به عبارتی دیگر، زن برای انجام چه کارهایی مستحق گرفتن اجرت نیست؟ بر اساس شرع و قانون، زن موظف به رابطه زناشویی و حسن رفتار با همسر خود است. بنابراین، بابت این کارها مستحق دریافت اجرتی نخواهد بود. همچنین، اگر زن خود را برای شوهر خود آراسته کند، مستحق دریافت اجرت از این حیث نیز نخواهد بود.

برای مشاوره درباره اجرت المثل و یا اعطای وکالت، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.

اجرت المثل چگونه محاسبه می‌شود؟

روش‌های مختلفی برای محاسبه اجرت المثل وجود دارد. هرچند که این کار بر عهده قاضی است که به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می‌گردد. به‌طورکلی، این مبلغ بر اساس کار انجام شده، زمان انجام کار و نوع کار تعیین می‌گردد. این هم امری است که باید حتما مورد توجه شما قرار گیرد.

توجه داشته باشید که در حین تعیین مبلغ، ممکن است ادعاهای مختلفی از جانب طرفین مطرح شود و همین امر موجب افزایش زمان دادرسی خواهد شد. بسته به اینکه ادعاهای مطروحه چه مواردی باشند، فرایند دادرسی بیشتر طول خواهد کشید. زیرا دعاوی، نیازمند بررسی دقیق دادگاه هستند تا صحت آن‌ها محرز شود.

اجرت المثل در طلاق

اصولا اجرت المثل زمانی مطرح می‌شود که زندگی زناشویی در حال خاتمه و به عبارتی در شرف طلاق باشد. در اینجا است که طرفین ادعاهای خود را مطرح می‌کنند و پس از اینکه وضعیت تمام حقوق زوجین مشخص شد، قاضی اجازه طلاق را صادر خواهد کرد.

اجرت المثل در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، اصل بر این است که طرفین با رضایت اقدام به طلاق نمایند. بنابراین، اگر طرفین در خصوص میزان اجرت المثل نیز توافقی داشته باشند، دیگر نوبت به تصمیم‌گیری قاضی نخواهد رسید.

گفتنی است، اگر زن دارای شرایط درخواست طلاق باشد (مانند عسر و حرج)، گاهی مجبور است برای نشان دادن وضعیت عسر و حرج خود از حقوقی مانند اجرت المثل خود نیز بگذرد. در واقع با اینکه قانون صریحی در این باره وجود ندارد، اما اینکه زن از برخی از حقوق خود بگذرد، روشی برای اثبات عسر و حرج خود است. در غیر این صورت، معمولا قانون‌گذار حکم طلاق را صادر نخواهد کرد.

اجرت المثل بعد از فوت شوهر

یکی از مسائل حقوقی مورد سوال، تعیین اجرت زوجه بعد از فوت شوهر است. ابتدا باید این نکته را در نظر داشته باشید که بعد از فوت شوهر، کل دارایی وی به ورثه وی می‌رسد. گفتنی است، این دارایی تنها شامل طلب‌ها و اموال نیست، بلکه شامل دیون نیز می‌شود.

اجرت زن بعد از فوت شوهر تقریبا مانند یک دِینی است که بر گردن همسر بوده و با فوت شوهر، این دِین از اموال متوفی قابل توقیف است. بنابراین بعد از فوت شوهر، ورثه ملزم به پرداخت اجرت المثل زن می‌باشند.

اجرت المثل بعد از فوت زن

همان‌طور که گفته شد، مستند قانونی اجرت المثل زن در ایام زوجیت، تبصره الحاقی به ماده 336 قانون مدنی است. در این تبصره قانون‌گذار صریحا این حق را برای زن مطرح کرده است؛ اما قیدی از زنده بودن مرد و زن ذکر نکرده است.

بنابراین، به نظر می‌رسد که در صورت فوت زن این حق به ورثه وی خواهد رسید و آن‌ها می‌توانند نسبت به گرفتن آن از شوهر زن اقدام نمایند.

اجرت المثل چه زمانی به زن تعلق نمی‌گیرد؟

به‌طورکلی، اصل بر این است بابت کارهایی که زن در منزل شوهر خود انجام داده، مستحق دریافت اجرت است. اما ممکن است در شرایطی نیز این حق به زن تعلق نگیرد؛ که در این بخش به آن‌ها می‌پردازیم:

سخن پایانی

ما در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با مفهوم اجرت المثل و نحوه محاسبه آن آشنا سازیم. همچنین، به بررسی اجرت المثل در ایام زوجیت، طلاق، پس از فوت شوهر و زن نیز پرداختیم. امیدواریم توانسته باشیم ابهامات شما را در خصوص این موضوع حقوقی برطرف کنیم. چنانچه کماکان سوالی درباره موضوع اجرت المثل دارید، در بخش نظرات برای ما بنویسید. در پایان، توصیه می‌کنیم اگر نیاز به مشاوره حقوقی دارید، بهتر است از یک وکیل خانواده کمک بگیرید تا راه‌حل مناسبی را در اختیار شما قرار دهند.