اعسار مهریه چیست و چقدر طول می‌کشد؟

همان‌طور که می‌دانید، زن پس از وقوع عقد نکاح مستحق دریافت حقوقی خواهد شد که یکی از این حق‌ها، مهریه است. مهریه از آن دسته مواردی است که همواره قسم بزرگی از دعاوی را در کشور ما به خود اختصاص داده و این امر سال‌هاست که تمدید می‌شود. البته توجه داشته باشید که مرد نیز می‌تواند طبق شرایطی مانند درخواست اعسار مهریه، در پرداخت آن خللی را وارد کند. در این مطلب از قصد داریم مفهوم اعسار مهریه، نحوه اثبات، مدت‌زمان و حداقل پیش‌قسط در دو حالت عندالمطالبه و عندالاستطاعه را مورد بررسی قرار دهیم. چنانچه این موضوع یکی از دغدغه‌های شما نیز است، این نوشته را تا انتها دنبال کنید.

اعسار مهریه کم و بیش به گوش همه خورده است و حتی برخی داستان‌هایی را در باب آن مطرح می‌کنند؛ اما اینکه این دادخواست چیست؟ و چه اموری را شامل می‌شود؟ مسئله‌ای است که در ادامه ذکر خواهیم کرد.

اعسار مهریه چیست؟

اعسار مهریه به معنای ناتوانی مرد از پرداخت مهریه همسر خود می‌باشد. زن می‌تواند مهریه خود را اگر عندالمطالبه باشد، در هر زمانی درخواست کند و از این نظر با محدودیتی مواجه نیست. همچنین، بحث اعسار مهریه تنها از جانب مرد مطرح می‌شود و همان‌طور که گفته شد، در شرایطی است که مرد توانایی مالی جهت پرداخت مهریه را نداشته باشد.

مستند قانونی این بحث، قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی است که در سال 1394 تصویب شد و هم‌اکنون نیز به‌عنوان آخرین اراده قانون‌گذار در این زمینه لازم‌الاجرا است.

بر اساس ماده 6 این قانون، درخواست اعسار در زمانی قابل طرح است که شخص جدا از «مستثنیات دِین»، نتواند دِین خود را بپردازد. در این زمان می‌تواند درخواست اعسار مهریه را به دادگاه ارائه دهد و دادگاه نیز پس از بررسی شرایط و ادعاهای مرد، حکم به «مُعسِر» بودن شخص صادر خواهد کرد. گفتنی است، «مُعسِر» به فردی گفته می‌شود که توانایی مالی جهت پرداخت دِین خود را ندارد.

حداقل پیش‌قسط اعسار مهریه چقدر است؟

در قانون، پیش‌قسط اعسار مهریه مقدار مشخصی ندارد که البته منطقی هم به نظر می‌رسد. دعاوی ممکن است شکل‌های مختلفی داشته باشند و دقیقا یکسان نخواهند بود. مقدار دِین نیز در هر مورد متفاوت است. بنابراین، اینکه قانون‌گذار صریحا مبلغ مشخصی را به‌عنوان پیش‌قسط اعسار تعیین نکرده است، امری کاملا معقول و منطقی به نظر می‌رسد.

حداقل پیش‌قسط اعسار در هر دعوا بر اساس نوع دعوا، مبلغ کل بدهی و همچنین اوضاع و احوال مالی مدیون تعیین خواهد شد. گفتنی است، معمولا فیش حقوقی مرد و مقدار دارایی او پیش از هر چیز دیگر مورد توجه قانون‌گذار قرار می‌گیرد و در تعیین اقساط و حداقل پیش‌قسط تاثیرگذار است. در مورد اعسار مهریه نیز همین شرایط مجرا خواهد بود و بر اساس اوضاع و احوال مالی مرد، اقساط و مبالغ آن‌ها تعیین می‌گردد.

اعسار مهریه عندالمطالبه

مهریه برای بانوان به دو شکل عندالمطالبه و عندالاستطاعه قابل تعیین است. اینکه مهریه در هر ازدواج به چه شکلی باشد، بر اساس قانون مدنی، طبق توافق طرفین خواهد بود و قانون در جایی ورود می‌کند که طرفین مهریه‌ای را بین خود تعیین نکرده باشند؛ که البته نظایر آن‌هم کم اتفاق می‌افتد. اما بیشترین نوع مهریه، مهریه عندالمطالبه است که در ابتدا به بررسی آن خواهیم پرداخت.

اعسار مهریه عندالمطالبه، پس از به اجرا گذاشتن مهریه انجام خواهد شد. در اینجا فردی که ادعای «معسر» بودن خود را دارد، باید به انضمام گواهی درخواست مهریه، فیش حقوقی و دارایی خود و استشهاد محلی، درخواست اعسار مهریه را به دفاتر خدمات قضایی ارائه نماید.

اگر این درخواست کامل باشد، به دادگاه مربوطه ارسال خواهد شد و سپس ادعای فرد مورد بررسی قرار خواهد گرفت. چنانچه این درخواست پذیرفته شد، حکم به اعسار وی صادر می‌گردد.

برای مشاوره در خصوص اعسار مهریه و یا اعطای وکالت به وکلای پایه یک دادگستری، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.

اعسار مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه با اینکه نسبت به مهریه قبلی کمتر است، اما وجود آن غیرممکن نیست. پرداخت این مهریه در صورتی است که مرد توان مالی برای پرداخت مهر را داشته باشد. بنابراین، به نظر می‌رسد که حکم اعسار به‌کلی این مهریه را به تعویق خواهد انداخت. اعسار مهریه عندالاستطاعه، پس از درخواست اعسار و آوردن دلایل و شواهد ممکن خواهد بود.

در خصوص پرداخت اقساط اعسار مهریه نیز همان‌طور که گفته شد، دارایی بدون «مستثنیات دِین» محاسبه خواهد شد. در این خصوص، حتما فرد نباید سرپناهی نداشته باشد و یا فاقد تلفن همراه باشد تا «معسر» شناخته شود. بلکه مواردی مانند تلفن همراه و یا سرپناه به‌شرطی که عرفا در شأن فرد باشد، جزو «مستثنیات دِین» محسوب شده و دادگاه به توقیف آن‌ها نخواهد پرداخت.

همچنین بهتر است بدانید، این موارد در قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مورد اشاره قانون‌گذار قرار گرفته است و حتما باید مورد توجه قرار گیرند.

نحوه اثبات اعسار برای مهریه

ادعای اعسار مهریه با انتقادهای فراوانی از جانب حقوق‌دانان همراه بوده است. به عبارت دیگر، با اینکه قانون‌گذار کوشیده است تا در آخرین قانون، نقص‌های این ادعا را برطرف کند، اما کماکان وجود خلل‌هایی در آن و امکان سودجویی وجود دارد؛ و بهتر بود که قانون‌گذار سخت‌گیری‌های بیشتری نسبت به آن اعمال می‌کرد.

اثبات ادعای اعسار مهریه با ارائه مدارک، اسناد و شهادت دو مرد عادل که به‌طور کامل آگاه از زندگی فردی «معسر» باشند، امکان‌پذیر است.

اعسار مهریه چقدر طول می‌کشد؟

اعسار مهریه بسته به اینکه شما چه مدارکی را برای اثبات ادعای خود به دادگاه ارائه دهید و اینکه بررسی صحت مدارک شما چه اندازه زمان ببرد، متفاوت خواهد بود.

برای مثال، تصور کنید شما شغل آزادی دارید و مبلغی را تحت عنوان درآمد به دادگاه ارائه می‌دهید. قطعا بررسی صحت ادعای شما بسیار بیشتر از فردی زمان می‌برد که دارای یک شغل دولتی مشخص است و فیش حقوقی دارد.

بنابراین، اعسار بسته به اینکه بررسی صحت مدارک شما چه مدت زمان ببرد، متفاوت خواهد بود. در مورد تعیین اقساط اعسار نیز نمی‌توان زمان دقیقی را مشخص کرد و قاضی بر اساس کل بدهی و شرایط موجود حسب مورد تعداد اقساط را معین خواهد کرد.

نکته بعدی که باید توجه داشته باشید، وضعیت تعدیل اقساط است. اگر مرد در هر زمانی تغییری اساسی در اوضاع و احوال مالی خود احراز کند، می‌تواند به دادگاه درخواست تعدیل مهریه را ارائه نماید. این درخواست در دادگاه مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس تغییرات ایجادشده و شرایط مالی جدید، حکم به تعدیل مهریه صادر خواهد شد. اگر هم این تغییرات از نظر دادگاه موثر به نظر نرسد، دادخواست را رد خواهد کرد.

سخن پایانی

در این مطلب از «وکیل با من» تلاش کردیم تا شما را با مفهوم، نحوه اثبات، مدت‌زمان و حداقل پیش‌قسط اعسار مهریه در دو حالت عندالمطالبه و عندالاستطاعه آشنا کنیم. چنانچه کماکان ابهامی در خصوص این موضوع از حقوق خانواده دارید، در بخش نظرات از ما بپرسید. همچنین، با توجه به حساسیت موضوع اعسار مهریه، در صورت نیاز بهتر است از یک وکیل خانواده راهنمایی بگیرید، سپس اقدامات لازم را انجام دهید.

سوالات متداول