جرم اعمال نفوذ برخلاف حق؛ انواع، نحوه اثبات و مجازات
جرائم در حوزه سیستم اداری ممکن است به روش‌های مختلفی صورت گیرد. از رشوه گرفته تا اختلاس؛ از جمله جرائمی هستند که ممکن است در این حوزه افراد به آنها مرتکب شوند. در این میان، قانون‌گذار به جرمی پرداخته که ممکن است توسط افراد خارج از سیستم اداری نیز به بار بنشیند؛ اما با آن در ارتباط است. البته بهتر است بدانید این جرم، اعمال نفوذ برخلاف حق نام دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی کامل جرم از جمله شرایط، انواع، نحوه اثبات و میزان مجازات اعمال نفوذ بپردازیم.
توجه قانون‌گذار به این جرم و ایجاد یک قانون مستقل در حوزه آن، از طرفی شایسته تقدیر است و از طرفی نیز مهم بودن آن را نشان می‌دهد. چنانچه جرم اعمال نفوذ یکی از نگرانی‌های شما است و یا قصد افزایش آگاهی در این خصوص دارید، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
معنی اعمال نفوذ چیست؟
اصلی‌ترین قانون در حوزه این جرم، قانون مجازات اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی است. این قانون بسیار کوتاه بوده و در سال 1315 با 4 ماده به تصویب رسید. با این حال، از آن زمان تاکنون لازم‌الاجرا است و ممکن است در مواردی نیز بسیار کارآمد باشد.
نفوذ از نظر لغوی؛ به معنای رخنه، رسوخ و اعتبار است و از نظر اصطلاحی، داشتن اعتبار نزد مقام و جایگاهی خاص به شمار می‌رود. در قانون نیز به همین معنا به‌کاررفته و معنای حقوقی آن از معنای عرفی آن دور نیست.
قانون‌گذار در مواد قانون مجازات اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی، اشکال مختلف وقوع این جرم را روایت کرده و برای هرکدام ضمانت اجرا در نظر گرفته است. این ضمانت اجراها، قطعی و معین هستند تا شاید سدی برای انجام این جرم نزد مرتکبین باشد.
انواع اعمال نفوذ به زبان ساده
انواع اعمال نفوذ بر اساس مواد قانون مجازات اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی به عبارت زیر است:
1. ادعا به نفوذ و اعتبار نزد یکی از مستخدمین دولتی، شهرداری، افراد دارای مقام در حوزه سمت‌های کشوری یا مامورین مشغول به انجام خدمات عمومی و یا گرفتن وجوهی به اسم یکی از مامورین مذکور نوعی از این جرم است.
لازمه وقوع فعل مجرمانه در این ماده، این است که ادعای شخص برخلاف واقعیت و به عبارتی دیگر، دروغ باشد. در غیر این صورت، فعل مجرمانه مشمول ماده 1 این قانون نمی‌شود و در ادامه ذکر خواهد شد. (طبق ماده 2 این قانون)
2. سوءاستفاده از روابط خصوصی با مامورین، مستخدمین دولتی و کشوری و اعمال نفوذ در کارهای دولتی به نفع و ضرر کسی از دیگر انواع اعمال نفوذ به شمار می‌رود. لازمه وقوع فعل مجرمانه در این ماده، نفوذ برخلاف حق است، اما شخص ادعای دروغی را برخلاف حقیقت مطرح نکرده است. مورد فوق، تفاوت این ماده با ماده یک است. (طبق ماده 2 این قانون)
3. وکلایی که با ادعای نفوذ نزد یکی از اشخاص مذکور در مواد بالا، وجوه اضافی دریافت کنند. به عبارتی دیگر، اگر اعمال نفوذ برخلاف حق توسط وکلا علیه موکلین خود انجام شود، به شکل جداگانه و مجزا جرم انگاری شده است. (طبق ماده 3 این قانون)
جهت دریافت مشاوره تلفنی درباره جرم اعمال نفوذ و یا محول کردن پرنده به وکیل، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.
اثبات جرم اعمال نفوذ
همان‌گونه که می‌دانید، اثبات اعمال نفوذ نیاز به دلایل و اسناد خود را دارد؛ هرچند که در مواردی بسیار دشوار خواهد بود. به بیان دیگر، گاهی مواقع ممکن است شخص برای اعمال نفوذ برخلاف حق، خود مبالغی را تحت عناوین دیگری اخذ کند. در این صورت اثبات صوری بودن معامله بین طرفین بسیار دشوار و در مواردی غیرممکن است.
برای مثال، فرض کنید شخص «الف» برای اعمال نفوذ برخلاف حق، منزل شخص «ب» را به یک‌سوم قیمت تحت عنوان عقد صلح معامله می‌کند. مشخص است که اثبات آن بسیار سخت خواهد بود.
بنابراین، بهتر است قبل از هرگونه ادعایی در این زمینه، مدارک محکمه‌پسندی را برای ارائه در دادگاه جمع‌آوری کنید تا در اثبات ادعای خود با مشکلی مواجه نشوید. با توجه به پیچیدگی‌هایی که این عنوان مجرمانه دارد، بهتر است قبل از هرگونه اقدامی، با یک وکیل یا فرد آشنا به امور حقوقی مشورت کنید.
شرایط معاونت در اعمال نفوذ
همان‌طور که می‌دانید، معاونت در جرم اعمال نفوذ نیز ممکن است. به‌شرطی که قبل از ارتکاب جرم، اقداماتی بر سر یک عنوان مجرمانه انجام شود. همچنین شرط معاونت در این جرم، این است که فرد مستقیما در عملیات مجرمانه حضور نداشته باشد.
برای درک بهتر از این گفتار، مثالی را ذکر خواهیم کرد: فرض کنید که شخص «الف» در کنار شخص «ب» از شخص ثالثی، مبلغی را جهت نفوذ برخلاف حق می‌گیرند. قطعا این دو شخص با یکدیگر شریک هستند و معاون محسوب نمی‌شوند. حال اگر شخص «ب» مستقیما در عملیات مجرمانه دخالت نکند و صرفا نقشه‌ها و اسناد موردنیاز برای نفوذ برخلاف حق را در اختیار شخص «الف» قرار دهد، قطعا معاون محسوب می‌شود و مجازات معاون بر وی اعمال می‌شود.
تفاوت کلاهبرداری با اعمال نفوذ چیست؟
ما در یک مطلب به‌طور مفصل درباره «کلاهبرداری» صحبت کرده‌ایم که خواندن آن می‌تواند اطلاعات شما را افزایش دهد. در ادامه این مطلب، باید بگوییم که اعمال نفوذ در مواردی، شکل خاصی از کلاهبرداری است. به بیان دیگر، دامنه کلاهبرداری بسیار گسترده‌تر از اعمال نفوذ برخلاف حق است.
اعمال نفوذ حتما باید در حوزه سیستم اداری کشور انجام شود؛ هرچند که شخص ممکن است به‌طور مستقیم در سیستم اداری حضور نداشته باشد. اما در مورد کلاهبرداری، لازمه آن فریب دیگری و بردن مال او است و از این نظر، لازم نیست که جرم حتما در حوزه سیستم اداری واقع شود.
همچنین اگر اعمال نفوذ برخلاف حق، مشمول ماده 2 قانون مجازات اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی باشد که در بالا مطرح شد، یعنی ادعای فرد به نفوذ صحیح باشد و بابت این امر وجوهی را از شخص دریافت کند، هیچ شباهتی با کلاهبرداری نخواهد داشت و به‌طور کامل از دامنه آن خارج است.
مجازات اعمال نفوذ در قانون جدید ایران
در قانون مجازات اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی، مجازات مرتکبین این جرم «حبس تادیبی» در کنار جزای نقدی در نظر گرفته شده است.
همچنین، اگر مستخدمین دولتی یا شهرداری یا کشوری یا مامورین مشغول به خدمات عمومی، نفوذ اشخاصی را در اقدامات و تصمیمات خود تاثیر دهند، بر اساس ماده 3 این قانون به محرومیت از شغل دولتی به مدت 2 الی 5 سال محکوم می‌شوند. چنانچه این تاثیر موجب سقوط حقی از شخص یا دولت شده باشد، به انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم خواهند شد. مجازات این جرم بسیار سنگین است.
در صورتی که وکیل این اقدام را علیه موکل خود انجام دهد، علاوه بر رد وجه یا مال گرفته شده، به حبس از 1 تا 3 سال محکوم می‌شود.
سخن پایانی
ما در این مطلب از وب‌سایت «وکیل با من»، تلاش کردیم تا شما را با معنی اعمال نفوذ، انواع، نحوه اثبات و میزان مجازات اعمال نفوذ آشنا سازیم. با توجه به پیچیدگی‌هایی که این جرم دارد، بهتر است همه ما آگاهی کافی در این خصوص داشته باشیم و در صورت نیاز، از یک وکیل کیفری زبده با سابقه کمک بگیریم. چنانچه شما هم تجربه‌ای درباره جرم اعمال نفوذ دارید، در بخش نظرات با دیگران به اشتراک بگذارید.