تقسیط مهریه چگونه است؟ + [نحوه قسط بندی و دیون ممتازه]

مهریه، یکی از مواردی است که در عقد نکاح به آن توجه زیادی می‌شود. در واقع وجود یا عدم وجود مهریه بر صحت نکاح خللی وارد نمی‌کند، اما در عرف کنونی لازمه هر عقد نکاحی، تعیین صداق است. بنابراین لازم است با تمام شرایط و قوانین موجود در آن آشنا باشید تا بتوانید در هنگام نیاز از آنها استفاده نمایید. چنانچه در خصوص تعریف مهریه، قسط بندی، تعدیل تقسیط مهریه، اجراییه و… ابهام دارید، با ما همراه باشید تا نکات حقوقی مهم و ضمانت اجرای مهریه را برای شما توضیح دهیم.

اجراییه مهریه چیست؟

مهریه به‌طورکلی به دو نوع «عندالمطالبه» و «عندالاستطاعه» تقسیم می‌شود. در نوع عندالمطالبه آن، زن می‌تواند در هر زمانی مهریه خود را مطالبه نماید و شوهر نیز موظف است که آن را پرداخت کند. اما در خصوص مهر عندالاستطاعه، شوهر موظف می‌شود که تنها در زمانی که توانایی مال را داشت، صداق را پرداخت کند. در ادامه به نحوه اجرا و تقسیط مهریه می‌پردازیم.

مراحل اجرا گذاشتن مهریه

لازم به ذکر است برای مراجعات بعدی به اداره ثبت، باید در این «لینک» به‌صورت اینترنتی نوبت رزرو کنید. همچنین در صورت عدم شناسایی مال یا الباقی مهریه، باید پس از درخواست مختومه شدن پرونده به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مهریه را به طرفیت زوج تقدیم کند.

برای مشاوره درباره تقسیط مهریه و یا اعطای وکالت به وکیل متخصص خانواده، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.

توجه داشته باشید که اگر دادخواست دارای شرایط مندرج در ماده 50 قانون آیین دادرسی مدنی باشد، به جریان خواهد افتاد. پس از آن، ابلاغیه به شوهر ارسال می‌گردد و خبر از برگزاری دادگاه در روز و موعد معینی خواهد داد. البته در مواردی ارائه لایحه در دادگاه کفایت می‌کند، اما در زمان‌هایی هم زن یا شوهر باید مستقیما در دادگاه حاضر شده و دلایل خود را ارائه دهند.

تعداد سکه مجاز مهریه

طبق موادی که در سال‌های اخیر به قانون حمایت از خانواده اضافه شده است، تعداد سکه مجاز برای مهریه 110 عدد است. البته این به آن معنا نیست که اگر تعداد سکه بیشتری در نظر گرفته شد، باطل است. بلکه بدین معنا است که برای سکه بالای 110 عدد، حبس در نظر گرفته نمی‌شود. اگر زوج اموالی داشته باشد، برای سکه‌های بیشتر از 110 عدد، این اموال قابل مطالبه است.

نظر به اینکه در سال‌های اخیر با تعداد مجازات‌ها و افزایش مجرمان، با جمعیت کثیری از زندانیان مواجه بوده‌ایم، در حال حاضر شاهد این امر هستیم که قانون‌گذار با تصویب قوانین متعدد در پی کاهش مدت حبس تعزیری و تعداد زندانیان است.

همچنین، با تصویب قوانین به‌ویژه در سال 99، تعداد زیادی از جرائم هم از حالت غیر قابل گذشت به حالت قابل گذشت تغییر پیدا کرده است که تا حد امکان از جمعیت زندانیان کاسته شود. در ادامه قصد داریم به جزئیات تقسیط مهریه بپردازیم.

تقسیط مهریه چگونه است؟

قسط بندی مهریه طبق اوضاع و احوال مرد تعیین می‌گردد. هرچند که قسط بندی صداق در درجه اول بر پایه تراضی طرفین است، اما هم‌اکنون دادگاه تحت یک شرایطی، حکم به تقسیط مهریه می‌دهد.

گفتنی است، رویه قضایی در این مورد یکسان نیست. به‌طوری‌که ممکن است یک دادگاه، شرایطی را موجب تقسیط آن بداند و دادگاهی دیگر آن را جز شرایط ضروری احراز نکند. با این حال، قسطی کردن صداق جزو مواردی است که بسیار متداول بوده و در سال‌های اخیر نیز بارها شاهد آن بوده‌ایم.

طبق ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب سال 1394، چنانچه مرد توانایی پرداخت اقساط داشته باشد، دادگاه با ملاحظه وضعیت مالی او، مهلت متناسب برای پرداخت یا حکم به تقسیط می‌دهد. گفتنی است در تعیین اقساط، میزان حقوق و درآمد مرد در نظر گرفته می‌شود و باید به‌گونه‌ای باشد که زوج (مرد) قادر به پرداخت باشد. اگر همچنان سوالی در خصوص تقسیط مهریه دارید، می‌توانید از وکلای ما بپرسید.

تعدیل تقسیط مهریه

همان‌طور که گفته شد، مهریه قابلیت قسط بندی داشته و این امر از ماده 1083 قانون مدنی قابل برداشت است. البته این مورد باید تحت شرایط خاصی ایجاد گردد.

به این منظور، شخص خوانده که در اینجا مرد است، پس از به اجرا گذاشتن مهر توسط زن، می‌تواند ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ اجراییه دادگاه، دادخواست اعسار خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نزدیک به محل سکونت خود تقدیم کند.

اگر دادگاه اعسار مرد را پذیرفت، مهریه تقسیط خواهد شد. شرایط اعسار و اعلام آن در قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی به تفصیل صحبت شده است. پس از اعلام اعسار توسط مرد، با توجه به شرایط موجود که مهم‌ترین عامل تاثیرگذار، درآمد و دارایی مرد می‌باشد، مقدار مهریه در هر قسط و تعداد اقساط آن تعیین خواهد شد. معمولا در سال‌های اخیر، قانون‌گذار توجه ویژه‌ای به این امر داشته است.

همچنین، در صورت تغییر در شرایط و اوضاع و احوال مرد، امکان درخواست تعدیل تقسیط مهریه توسط زن و مرد وجود دارد. این امر هم پس از بررسی‌های دادگاه و با توجه به اوضاع و احوال موجود تعیین می‌گردد. از دیگر موارد تاثیرگذار در تعدیل تقسیط مهریه، رسیدن ارث به مرد است که ناگهان موجب تغییر در اوضاع و احوال وی می‌گردد. البته شرایط دیگری هم می‌تواند موجب لغو ادعای اعسار گردد.

طبق تبصره 2 ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب سال نود و چهار، دادگاه با توجه به تورم بر اساس شاخص بانک مرکزی یا تغییر در وضعیت درآمد زوج، نسبت به تعدیل تقسیط مهریه اقدام می‌کند.

مثال: ممکن است مرد در زمان اعسار ماهیانه 5 میلیون تومان درآمد داشته باشد، اما چندین ماه پس از صدور حکم، بیکار شده و در شغل بعدی خود 2 میلیون تومان درآمد دارد. در این صورت طبق تبصره قانون مذکور، می‌تواند با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی با رعایت شرایط مقرر در قانون، دادخواست تعدیل تقسیط مهریه خود را تقدیم کند.

مهریه تا چه میزان جز دیون ممتازه است؟

دین ممتاز به این معناست که اگر مرد به غیر از مهریه، دیون دیگری هم بر ذمه‌اش باشد، ابتدا باید دیون ممتاز پرداخت شود و پس از آن سایر دیون ادا شود. همین امر در مورد ماترک نیز صدق می‌کند و مطابق با ضابطه‌ای که در پرداخت مهریه بعد از فوت شوهر مطرح شد، ابتدا صداق از ارث پرداخت می‌شود. لازم به ذکر است در این خصوص، حد مشخصی برای مهریه در نظر گرفته شده است.

مطابق بند 3 ماده 148 قانون اجرای احکام مدنی، مهریه زن تا مبلغ 200 هزار ریال جز دیون ممتاز در نظر گرفته خواهد شد. البته زمان زیادی از وضع این ماده می‌گذرد و عرف کنونی این مبلغ را ناچیز می‌داند. با این حال، ماده مزبور همچنان لازم‌الاجرا بوده و بر اساس آرای کنونی از محاکم و نظریات مختلف حقوقی، این نرخ مطابق شاخص اعلامی از سوی بانک مرکزی به‌روزرسانی نخواهد شد.

شرایط حکم جلب مهریه (دستور جلب)

حکم جلب مهریه در سال‌های گذشته بسیار بیشتر متداول بود. اما، با توجه به افزایش تعداد زندانیان مهریه در کشور، هم‌اکنون این حکم اندکی کمتر صادر می‌شود. در حال حاضر سعی بر این است که بر اساس تمکن مالی مرد و شرایط او، حکم تقسیط مهریه صادر گردد و اینکه یک فرد را به این دلیل زندانی کنند، چیزی است که در سال‌های اخیر بسیار کمتر شاهد آن هستیم.

با این حال لازم به ذکر است، کل شرایط صداق، تداخلی در عقد نکاح ایجاد نخواهد کرد. به‌طوری‌که می‌توان گفت مهریه امری خارج از عقد نکاح است و صحت و فساد آن، موجب باطل شدن نکاح نخواهد شد.

ممنوع الخروج کردن زوج بابت مهریه

قبل از شروع دادگاه رسیدگی، گاهی اوقات زن بیم آن را دارد که شوهر برای فرار از مهریه از کشور خارج شود. بنابراین از اداره ثبت ممنوع الخروج کردن زوج را بابت صداق درخواست کند. در این خصوص، از خروج همسر ممانعت به عمل می‌آید.

سخن پایانی

در این نوشته تلاش کردیم تا علاوه بر نکات مهم تقسیط مهریه، به مواردی نظیر تعداد سکه مجاز مهریه، دیون ممتاز و شرایط حکم جلب را مورد بررسی قرار دهیم. اگر کماکان درباره قسط‌بندی مهریه سوالی دارید، در بخش کامنت‌ها از وکلای ما بپرسید.