جرایم پزشکی؛ انواع، مراحل شکایت و مجازات
برخی از قوانین در «حقوق موضوعه» ما، بر اساس نوع جرم دسته‌بندی شده‌اند؛ اما برخی دیگر نیز بر اساس مباشری که آن‌ها را انجام دهد، اهمیت پیدا می‌کنند. جرایم پزشکی نیز از این دسته جرایم است. به‌طورکلی، می‌توان گفت قانون‌گذار در مورد جرایمی که پزشکان مرتکب آن‌ها شوند، قوانین خاصی را در نظر گرفته و برای آن‌ها مجازاتی تعیین کرده است که هم‌اکنون هرکدام از آن‌ها لازم‌الاجرا می‌باشد. اما منظور از جرایم پزشکی چیست و چه انواعی دارد؟ مراحل شکایت و رسیدگی به این جرم چگونه است؟ مجازات جرایم پزشکی چیست؟
در ابتدا باید دانست که اصطلاح جرایم پزشکی بسیار عام بوده و به یک یا دو جرم خاص محدود نمی‌شود. اگر این موضوع یکی از نگرانی‌های شما نیز است، در ادامه با ما همراه باشید تا این جرایم را به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار دهیم و همچنین، به سوالات بالا پاسخ دهیم.
منظور از جرایم پزشکی چیست؟
از زمان‌های گذشته تاکنون، پزشکان موقعیت اجتماعی خاصی را هم در میان مردم و هم در میان حاکمان داشته‌اند. به همین دلیل، به‌نوعی خاص همیشه مورد توجه بوده‌اند و به آن‌ها به چشم یک الگو نگاه می‌شد. به‌طورکلی، جرایم پزشکی به جرایمی گفته می‌شود که توسط پزشکان انجام شود و در قانون برای آن‌ها مجازاتی تعیین شده باشد.
نکته دیگر در خصوص جرایم پزشکی، وجود ضمانت اجراهای خاص برای آن‌ها در قانون است. به عبارتی دیگر، اگر پزشکان اعمالی را انجام دهند که در قانون برای آن‌ها مجازاتی تعیین نشده است و صرفا آن اعمال خلاف شأن یک پزشک باشد، جرم محسوب نخواهند شد.
به‌عنوان نمونه، اگر پزشکی سیگاری باشد، با اینکه به‌نوعی مردم توقع آن را ندارند؛ اما این کار جرم محسوب نمی‌شود. زیرا در قانون مجازاتی برای سیگار کشیدن پزشکان وجود ندارد. این امر نیز ناشی از اصل قانونی بودن جرم و مجازات‌ها است.
انواع جرایم پزشکی
- صدمه بدنی به بیمار
بسیاری از جرایم پزشکی در قانون مجازات اسلامی مورد توجه قانون‌گذار قرار گرفته است. بر اساس ماده 495 قانون مجازات اسلامی، اگر پزشک در معالجاتی که انجام می‌دهد موجب تلف یا صدمه بدنی گردد، ضامن است؛ مگر اینکه ثابت گردد اقدام او ناشی از تقصیر وی نبوده است.
به همین دلیل است که امروزه قبل از عمل‌های جراحی فرم برائت‌نامه از بیمار گرفته می‌شود. هرچند که باید توجه داشت، اگر پزشک حتی این فرم را نیز اخذ نکند و خسارت بدنی ناشی از تقصیر وی نباشد، وی ضامن نخواهد بود. این مسئله امری است که در تبصره یک ماده 495 به آن پرداخته شده است.
- دستور اشتباه
دومین جرم از جرایم پزشکی، در ماده 496 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. اگر پزشک به‌صورت مستقیم به درمان مریض اقدام نکند و تنها فرمان درمان را به پرستار یا شخص دیگری بدهد و این فرمان اشتباه موجب صدمه یا نقص بدنی شود، وی ضامن خواهد بود. نکته قابل ذکر در خصوص این ماده، این است که شخص پرستار نباید از اشتباه بودن فرمان آگاهی داشته باشد. درصورتی‌که وی آگاهی داشته و فرمان اشتباه را انجام دهد، خود ضامن خواهد بود.
- صدور گواهی خلاف واقع
دسته دیگری از جرایم پزشکی که جای تأمل دارد، صدور تصدیق‌نامه‌های خلاف واقعیت است که توسط پزشک صادر می‌شود. این مجازات در قسمت «جعل» در قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. درصورتی‌که پزشک اقدام به صدور تصدیق‌نامه خلاف واقعیت درباره شخصی کند که برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی و نظام‌وظیفه، تقدیم به مرجع قضایی و… باشد، به مجازات مندرج در ماده 539 قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد.
- افشای اسرار بیمار
جرم دیگر در خصوص اطبا، افشای اسرار مردم است. این جرم در ماده 648 قانون مجازات اسلامی مورد توجه قرار گرفته است و بر اساس این ماده مرتکبین به مجازات حبس و جزای نقدی محکوم خواهند شد. گفتنی است، میزان مجازات‌ها را در بخش مجازات جرایم پزشکی همین مطلب، برایتان شرح می‌دهیم.
جهت دریافت مشاوره برای جرایم پزشکی و یا اعطای وکالت به وکیل پایه یک، روی دکمه‌های زیر کلیک کنید.
نحوه رسیدگی به جرایم پزشکی در قانون ایران
رسیدگی به جرایم پزشکی نیاز به شاکی خصوصی دارد. هرچند که در مواردی مانند صدور گواهی خلاف واقع، جرم جنبه عمومی داشته و قطعا نیازی به شاکی خصوصی دراین‌باره نخواهد بود. به‌طورکلی، می‌توان گفت که اثبات جرایم پزشکی آن‌چنان کار دشواری نیست؛ هرچند که این امر نیز همیشه یکسان نخواهد بود.
به عبارتی دیگر، اگر پزشک در یک عمل جراحی موجب صدمات بدنی به شخصی گردد و پیش از عمل نیز بر اساس معمول، گواهی معافیت را اخذ کرده باشد، ثابت کردن تقصیر وی بسیار دشوار خواهد بود. البته تمامی این عوامل بستگی به شرایط و کیفیات جرم دارد و همیشه یکسان نیست.
صلاحیت محاکم در جرایم پزشکی
محاکم رسیدگی‌کننده به جرایم پزشکی به دو دسته «محاکم قضایی» و «محاکم غیر قضایی» تقسیم‌بندی می‌شوند. محاکم قضایی، زیر نظر قوه قضاییه قرار دارند و شامل دادگاه‌های عمومی و دادگاه انقلاب هستند. محاکم غیر قضایی نیز شامل شوراهای حل اختلاف می‌باشند و به‌طورکلی، محاکمی هستند که زیر نظر قوه قضاییه فعالیت نمی‌کنند. همچنین، سازمان تعزیرات حکومتی از این دسته است.
رسیدگی به جرایم پزشکی، بسته به نوع جرم در محاکم مختلفی انجام می‌شود و نمی‌توان مرجع خاصی را برای آن نام برد. حتی محاکم خاصی مانند دادسرای رسیدگی به جرایم پزشکی نیز به وجود آمده است که دسته‌ای از جرایم، در آنجا مورد بررسی و رسیدگی قرار می‌گیرد.
مراحل شکایت جرایم پزشکی
شکایت از جرایم پزشکی با حضور فرد شاکی و ثبت نوع شکایت آغاز می‌گردد. پس از ثبت، شکواییه به دادسرا رفته و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نکته قابل ذکر این است که برای شکایت جرایم پزشکی، بهتر است همه اسناد و مدارک موردنیاز خود را جمع‌آوری کرده و پس از آن اقدام نمایید.
همچنین، توصیه می‌کنیم با توجه به پیچیدگی‌های موجود در حوزه جرایم پزشکی، قبل از هر اقدامی با یک فرد وکیل یا آشنا به امور حقوقی مشورت کرده و پس از آن اقدام کنید.
حکم و مجازات جرایم پزشکی در ایران
در قانون مجازات اسلامی، برای پزشکان مجازات مختلفی در نظر گرفته‌اند. هرکدام از این مجازات‌ها بنابر نوع جرم متفاوت خواهد بود. اگر جرم انجام‌گرفته صدور تصدیق‌نامه خلاف واقع باشد، پزشک خاطی به حبس از شش ماه تا دو سال و یا سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
چنانچه پزشک با تقصیر موجب صدمات بدنی در عمل‌های جراحی گردد و این تقصیر نیز در دادگاه اثبات شود، ضامن دیه خواهد بود.
علاوه بر این مورد، پزشکان و جراحانی که به افشای اسرار بیماران خود بپردازند، بر اساس ماده 648 به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا پرداخت جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال محکوم خواهند شد.
وکیل جرایم پزشکی
اگر قصد اعطای وکالت یا مشاوره حقوقی با وکیل جرایم پزشکی را دارید، همین حالا از دکمه‌های زیر استفاده کرده و با وکلای تخصص ما در ارتباط باشید.
سخن پایانی
در این مطلب از وب‌سایت «وکیل با من»، تلاش کردیم تا علاوه بر مفهوم و انواع جرایم پزشکی، به مراحل شکایت، نحوه رسیدگی، حکم و میزان مجازات آن بپردازیم. امیدواریم توانسته باشیم به ابهامات شما پاسخ مناسبی داده باشیم. درصورتی‌که با این موضوع درگیر شده‌اید، بهتر است از یک وکیل کیفری بخواهید تا بهترین و سریع‌ترین راه‌حل را در اختیار شما قرار دهد. نظر شما در خصوص جرایم پزشکی و میزان مجازات آن چیست؟ اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، نظرتان را برای ما بنویسید.