ارکان جرم و مجازات خرید مال مسروقه چیست؟

سرقت، از آن دسته جرائمی است که سابقه‌ی طولانی‌تری در اجتماع دارد و قانون‌گذار هم در هر برهه زمانی، مجازات‌های مختلفی را در مورد آن وضع کرده است. همان‌گونه که می‌دانید، دلایل مختلفی در ارتکاب این جرم موثر است اما یکی از مواردی که موجب افزایش تعداد فقره‌های سرقت می‌گردد، خرید مال مسروقه یا دزدی است و مرتکب مشمول مجازات خرید مال مسروقه خواهد شد. اگر این موضوع نیز یکی از نگرانی‌های شما است، خواندن این مطلب می‌تواند برایتان مفید باشد.

تجربه نشان داده که بیشتر سارقین حرفه‌ای پس از سرقت یک کالا، به‌جای استفاده شخصی، در پی آن هستند که مال مسروقه را زودتر به فروش برسانند. حال اگر شخص سارق این را بداند که پس از سرقت، کسی مال مسروقه وی را نخواهد خرید، عملا از این کار منصرف شده و به فکر امرار معاش از راه دیگری بر می‌آید.

بنابراین، خرید مال مسروقه می‌تواند تاثیر زیادی را در افزایش یا کاهش ارتکاب سرقت داشته باشد و دلیل جرم انگاری این اقدام در قانون مجازات اسلامی نیز همین مسئله است.

مال مسروقه یعنی چه؟

قانون‌گذار در ماده 267 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، سرقت را ربودن مال متعلق به غیر قلمداد کرده است. به‌طورکلی، ربودن دارای بار معنایی منفی است و زمانی محقق می‌شود که به‌صورت مخفیانه یا بدون اطلاع مالک مال انجام شود. بنابراین انتخاب این واژه در تعریف سرقت بسیار هوشمندانه بوده است. به‌طورکلی، مالی که از طریق سرقت به‌دست بیاید، مال مسروقه نامیده می‌شود و خرید آن نیز شامل مجازات خرید مال مسروقه خواهد شد.

البته بهتر است بدانید، سرقت به دو دسته «سرقت حدی» و «سرقت تعزیری» تقسیم‌بندی می‌شود؛ که هر دو مورد به‌طور مفصل در قانون مورد بحث و جرم انگاری قرار گرفته‌اند. همچنین، ما یک مطلب جامع در خصوص «سرقت» نوشته‌ایم که مطالعه آن می‌تواند اطلاعات شما را در این زمینه افزایش دهد.

«سرقت حدی» و شرایط آن در ماده 268 و «سرقت تعزیری» در ماده 651 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات جرم انگاری شده است. مجازات‌های این دو سرقت نیز با یکدیگر متفاوت است و هر کدام شرایط خاص خود را می‌طلبد.

ارکان جرم خرید مال مسروقه

قانون‌گذار در ماده 662 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات، ارکان جرم خرید مال مسروقه را ذکر کرده است. شایان ذکر است، در صورت تحقق این جرم، مرتکب به مجازات خرید مال مسروقه محکوم خواهد شد.

عنصر مادی این جرم تحصیل، مخفی کردن، پذیرفتن و یا مورد معامله قرار دادن مال مسروقه است. دامنه این ماده بسیار وسیع است و به‌طورکلی، می‌توان گفت بسیاری از اقدامات در مورد مال مسروقه را شامل می‌شود.

عنصر معنوی این جرم سوءنیت عام در کنار سوءنیت خاص است. یعنی فرد باید به مسروقه بودن آن مال اطلاع و آگاهی داشته باشد و یا اینکه حداقل از اوضاع و احوال موجود، مسروقه بودن آن مال را متوجه شود. سوءنیت خاص نیز، قصد انجام هرگونه اقدامی بر مال مسروقه است. در نهایت، می‌توان گفت جرم انگاری خرید مال مسروقه، اقدامی مفید در حوزه قانون‌گذاری بوده و در این زمینه با فقدان یا اجمال قانون روبه‌رو نیستیم.

عنصر قانونی خرید مال دزدی (مسروقه) در ماده 662 قانون مجازات اسلامی، شش ماه تا سه سال حبس و یا تا 74 ضربه شلاق تعزیری خواهد بود. مرتکبین حسب مورد به مجازات‌های مقرر در این ماده محکوم خواهند شد.

جهت مشاوره درباره جرم خرید و فروش مال مسروقه و یا اعطای وکالت، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.

خرید مال مسروقه بدون اطلاع قبلی، جرم است؟

در خصوص خرید مال مسروقه بدون اطلاع، دو فرض مطرح است که در این بخش به آن می‌پردازیم:

فرض اول: گاهی شخص به‌صورت مستقیم متوجه مسروقه بودن مال نمی‌شود؛ اما از اوضاع و شرایط، متوجه مسروقه بودن آن می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر کسی که به دزدی در یک محله مشهور است و یک وسیله را بدون کارتن و بسته‌بندی نزد خریدار بیاورد، احتمال مسروقه بودن آن مال وجود دارد.

در این صورت، بهتر است که فرد از مسروقه نبودن آن اطمینان حاصل نماید. در هر حال، این شرایط می‌تواند قرینه‌ای بر مسروقه بودن آن مال باشد. در این فرض، شخص خریدار نیز مشمول ماده 662 قانون مجازات خواهد بود. بهتر است بدانید، در صورت محقق شدن این جرم، مرتکب به مجازات خرید مال مسروقه محکوم می‌شود.

فرض دوم: شخص به‌هیچ‌وجه از مسروقه بودن مال اطلاع ندارد و قراینی هم بر این خصوص وجود ندارد. در این صورت، خرید مال مسروقه مشمول ماده 662 قرار نخواهد گرفت و به عبارتی دیگر، مرتکب جرم نشده است.

خرید مال مسروقه با اطلاع قبلی، چه عواقبی دارد؟

خرید مال مسروقه با اطلاع قبلی، مشمول ماده 662 خواهد بود و در این فرض، هیچ شکی نیست. ماده 662 همچنان به قوت خود باقی است و لازم‌الاجرا می‌باشد. بنابراین اشخاصی که با اطلاع از مسروقه بودن مال، اقدام به خرید مال دزدی نمایند، بر اساس این ماده به مجازات‌های مقرر محکوم می‌گردند. در ادامه این مطلب به اخفا، نگهداری و مجازات خرید مال مسروقه خواهیم پرداخت.

نگهداری مال مسروقه

اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم، «نگهداری مال به سرقت رفته» به دو شکل خواهد بود:

نگهداری مال مسروقه نیز اگر با اطلاع از مسروقه بودن آن مال باشد، مانند خرید مال مسروقه مشمول ماده 662 قانون مجازات خواهد بود. زیرا در این ماده عبارت به نحوی از «اَنحا» به چشم می‌خورد که گستره آن را وسیع می‌کند. در این خصوص تفاوتی ندارد که نگهداری با اجرت یا بدون اجرت باشد.

اخفای مال مسروقه چیست؟

همان‌طور که می‌دانید، اخفا به معنای پنهان کردن از معرض چشم دیگران است. بنابراین، مال به سرقت رفته حتما نباید در گاوصندوق باشد تا مصداق مخفی کردن به آن نسبت داده شود. هرچند که در این خصوص، عرف تصمیم‌گیرنده است. اخفای مال مسروقه اگر با اطلاع از مسروقه بودن آن باشد، مشمول ماده 662 قرار خواهد گرفت.

مجازات خرید مال مسروقه چیست؟

مجازات خرید مال مسروقه در صورتی که یک بار انجام شود، شش ماه تا سه سال حبس و شلاق تا 74 ضربه خواهد بود. اما اگر شخصی خرید مال مسروقه را حرفه خود قرار دهد، به حداکثر مجازات این جرم محکوم می‌گردد. استمرار این فعالیت، مصداقی بر این است که فرد آن را حرفه خود قرار داده است. هرچند که ممکن است مکان خاصی را برای این کار تحت عنوان مغازه و محل تجارت اختصاص نداده باشد.

گفتنی است، خرید مال مسروقه جزو جرائم قابل گذشت است. یعنی با گذشت فرد زیان‌دیده، جریان دادرسی متوقف خواهد شد. این امری است که در خصوص این جرم و مجازات آن باید مدنظر قرار داده شود.

همچنین، مرتکبین این جرم علاوه بر مجازات مندرج در قانون، باید به رد عین مال و در صورت تلف شدن عین، به رد مثل آن اقدام نمایند. در صورت تلف مال مسروقه، «ضمان» بر عهده کسی خواهد بود که مال در دست وی تلف شده است. اگر کماکان ابهامی در خصوص مجازات خرید مال مسروقه دارید، می‌توانید از وکلای ما بپرسید.

جرم خرید مال مسروقه قابل گذشت است؟

خیر، این جرم غیرقابل گذشت است.

سخن پایانی

در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با جزئیات این جرم مانند ارکان تشکیل دهنده، خرید، نگهداری، اخفا و مجازات خرید مال مسروقه آشنا کنیم. اگر سوالی در این خصوص دارید، در بخش نظرات بنویسید تا توسط وکلای ما بررسی و پاسخ داده شود. همچنین، توصیه می‌کنیم در این دسته از پرونده‌ها از بهترین وکیل کیفری کمک بگیرید تا در این مسیر شما را همراهی کند.