مجازات رشوه چیست؟ + [برای رشوه دهنده و رشوه گیرنده]

رشوه از جمله جرائمی است که این روزها در بسیاری از روابط، کسب‌وکارها و ارگان‌های دولت دیده می‌شود و با اینکه این جرم مجازات سنگینی دارد، همچنان افراد زیادی نسبت به انجام آن می‌پردازند. همان‌طور که می‌دانید، اصطلاحات دیگری مانند زیرمیزی و باج نیز برای این جرم به‌کار می‌رود. ازآنجاکه ابهامات زیادی درباره مفهوم رشوه، تفاوت رشوه و هدیه، مجازات رشوه و… وجود دارد، تصمیم گرفتیم این مطلب را به این موضوع مهم اختصاص دهیم.

رشوه چیست؟

رشوه درواقع به مالی گفته می‌شود که یک فرد به دیگری می‌دهد تا کاری خلاف عرف و قانون انجام شود. علاوه بر این موضوع، انجام یک معامله به شکل صوری با یک مبلغ غیرواقعی نیز نوعی رشوه است.

رشوه دادن و رشوه گرفتن هر دو جرم است، زیرا اقدامی خلاف قانون‌های کشور هستند و نظم جامعه را نیز بر هم می‌زنند.

به عمل رشوه دادن «رشاء» و به عمل رشوه گرفتن «ارتشاء» گفته می‌شود. از همین جهت، فردی که اقدام به گرفتن رشوه می‌کند را مرتشی و فردی که رشوه می‌دهد را راشی می‌نامند. برای مثال، اگر یک کارمند برای انجام شدن یک کار از ارباب‌رجوع مال، ملک یا سندی را قبول کند، مرتشی و ارباب‌رجوع، راشی است؛ که هر دو مشمول مجازات رشوه خواهند شد.

تفاوت رشوه و هدیه

هدیه و رشوه هر دو نوعی مبادله هستند که منافع ابزاری دارند و افراد از طریق آن‌ها به خدمات یا کالای باارزش، کمیاب یا گران‌قیمت دست پیدا می‌کنند. البته این دو موضوع تفاوت‌هایی نیز دارند. دقت داشته باشید که هدیه دادن یک رابطه دوسویه است و عموما شکلی بلندمدت دارد.

در واقع فردی که کالایی را به یک فرد دیگر پیشکش می‌کند، قصد دارد رابطه بهتری را شکل دهد و اعتماد بیشتری را ایجاد کند. درحالی‌که رشوه دادن چنین شرایطی ندارد و قرار نیست شما با طرف دیگر رابطه‌ای داشته باشید.

مثلا اگر شما به یک مامور راهنمایی و رانندگی مبلغی را بدهید، این موضوع تنها یک‌بار اتفاق افتاده است و به ‌احتمال زیاد دیگر شما فرد مقابل را در آینده نخواهید دید. چنین موضوعی را رشوه دادن می‌نامند؛ که نوعی جرم است و مجازات رشوه را نیز در پی دارد.

برای مشاوره درباره جرم رشوه و یا اعطای وکالت به وکیل دادگستری، با ما تماس حاصل کنید.

نحوه اثبات رشوه

جرم رشوه گرفتن از جمله جرائم کیفری است. به همین دلیل، برای اثبات آن به ادله اثبات جرائم کیفری نیاز خواهد بود که این ادله به چند طریق بیان خواهند شد.

1. اولین موضوعی که جرم رشوه را ثابت می‌کند، اقرار «مرتشی» یا «راشی» است. در واقع اگر فردی علیه خود و به سود فرد دیگر، اقرار به موضوعی کند، از او پذیرفته خواهد شد و جرم ارتشاء ثابت می‌شود.

2. شهادت شهود مورد دیگری است که می‌تواند عمل ارتشاء را ثابت کند. به‌طوری‌که اگر دو فرد بالغ و عاقل که هیچ سوءقصدی ندارند، به رشوه دادن یا گرفتن شهادت دهند، از آن‌ها پذیرفته خواهد شد.

3. علم قاضی و توجه به مدارک و اسناد، می‌تواند شکل گرفتن رشوه را ثابت کند. از طرفی، گاهی اوقات به حساب کارمند دولت، مبلغی قابل‌توجه وارد می‌شود یا یک خانه را با قیمت کم خریداری می‌کند. این موارد ذهنیت را به سمت جرم رشوه یا زیرمیزی سوق می‌دهد که در صورت اثبات شدن، فرد باید مجازات تعیین‌شده را بپذیرد.

مجازات رشوه

بر اساس قوانینی که تابه‌حال در رابطه با جرم رشوه تعیین شده است، هر دو فرد رشوه دهنده و گیرنده مجرم هستند و مجازات آن‌ها با توجه به جرمی که انجام داده‌اند، متفاوت خواهد بود.

مطابق ماده 3 و 4 قانون تشدید و ماده‌های 588 تا 594 قانون مجازات اسلامی، برای فرد رشوه دهنده و رشوه گیرنده مجازات نقدی و همچنین، حبس در نظر گرفته شده است. در ادامه قصد داریم مجازات رشوه را برای هر دو طرف مورد بررسی قرار دهیم.

مجازات رشوه گیرنده

برای مثال، در قانون 588 گفته شده که اگر یک داور، ممیز و کارشناس در ازای دریافت وجه نقد یا مال، برای یکی از طرفین اظهارنظر کند و تصمیمی غیر عرف بگیرد، به 2 تا 6 سال حبس یا جریمه نقدی بین 3 تا 12 میلیون ریال محکوم می‌شود. همچنین آنچه به‌عنوان رشوه گرفته شده، به‌عنوان مجازات مودی در اختیار دولت قرار می‌گیرد.

در ماده 589 قانون مجازی اسلامی نیز آمده که اگر فرد حکم دهنده‌ای در ازای دریافت وجه و مالی، حکم را خلاف آنچه باید اعلام کند، در نظر گیرد، علاوه بر مجازاتی که برای رشوه گفته شد، مجازات زائد دیگری را نیز باید بگذراند که میزان آن بستگی به حکم پرونده خواهد داشت.

همچنین، ماده 591 به این موضوع اشاره دارد که اگر راشی مجبور شود که رشوه بدهد و این موضوع ثابت شود، تعقیب کیفری نخواهد داشت. از طرفی مال و وجه داده شده نیز به او استرداد می‌شود.

در ماده 3 قانون تشدید برای هر دو فرد رشوه دهنده و رشوه گیرنده مجازاتی در نظر گرفته شده است که به ترتیب مجازات را بیان خواهیم کرد. اگر وجه و مالی که فرد به‌عنوان رشوه دریافت کرده است، بیش از بیست هزار ریال نباشد، تنها به شش ماه الی سه سال انفصال محکوم می‌شود؛ اما اگر فردی که مرتکب جرم شده است، در مقامی چون مدیرکل یا هم‌تراز با این مقام باشد، به‌طورکلی به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم می‌شود.

مجازات رشوه دهنده

طبق ماده 592 ق.م.ا برای فرد رشوه دهنده نیز مجازاتی در نظر گرفته شده است که این مجازات ضبط مال ناشی از ارتشاء، 6 ماه تا 3 سال حبس یا 74 ضربه شلاق است.

البته تبصره‌ای وجود دارد که اگر رشوه دهنده به موضوع ارتشاء اعتراف کند و این موضوع را گزارش دهد، از مجازات حبس مزبور معاف خواهد شد و وجه به‌طور کامل به او استرداد می‌شود. اگر همچنان در خصوص مجازات رشوه ابهامی دارید، در بخش نظرات بنویسید تا توسط وکلای ما پاسخ داده شود.

در کدام دادگاه‌ها به جرم رشوه رسیدگی می‌شود؟

جرم رشوه از جمله جرائم عمومی است؛ بنابراین باید در دادگاه‌های عمومی که محل رسیدگی به جرائم عمومی هستند مورد بررسی قرار گیرند. اما گاهی اوقات دادگاه تشخیص می‌دهد که رسیدگی به پرونده باید با تشکیل شبکه چندنفری صورت گیرد که در چنین حالتی دادگاه انقلاب برای رسیدگی به جرم انتخاب خواهد شد.

سخن پایانی

ما در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با تعریف رشوه، تفاوت هدیه و رشوه و مجازات رشوه آشنا کنیم. چنانچه سوال و ابهامی در این خصوص دارید، می‌توانید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. همچنین، ازآنجاکه جرم رشوه، یک جرم کیفری بوده و حساسیت‌های خاص خود را دارد، در صورت نیاز بهتر است از یک وکیل کیفری خوب مشاوره حقوقی تلفنی یا حضوری دریافت کنید.

سوالات متداول