جرم غصب عنوان چیست؟ + [ارکان و مجازات]

در حال حاضر، جرائم متفاوتی در جامعه مطرح شده است. به‌طوری‌که می‌توان گفت هر روزه ممکن است با شیادانی روبه‌رو شویم که در پی سودجویی از ما بر می‌آیند. غصب عنوان نیز یکی از مشهورترین موارد در این حوزه به شمار می‌رود. این جرم در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده و ضمن اینکه به‌شدت مورد توجه قانون‌گذار بوده، مجازات‌های متعددی برای مرتکبین در نظر گرفته شده است. در این مطلب قصد داریم به‌طور کامل جرم غصب عنوان را مورد بحث و بررسی قرار دهیم و علاوه بر تعریف دقیق، ارکان، نحوه اثبات و مجازات غصب عنوان را شرح می‌دهیم.

جرم غصب عنوان چیست؟

غصب در قانون مدنی به معنای «استیلا بر مال غیر» تعریف شده است. البته این تعریف ما برای غصب عنوان نیست اما از تعریف گفته شده می‌توانیم به نکات متعددی پی ببریم. به‌عنوان نمونه، در غصب همیشه نوعی ستیزه و دشمنی وجود دارد و تصرف دوستانه مشمول عنوان غصب نخواهد شد. بهتر است بدانید، غصب عنوان جرمی است که در ماده 555 قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است.

بر اساس این قانون، دخالت کردن در امور دولتی نسبت به کسی که به او مربوط نیست و یا معرفی کردن به‌جای یک مامور دولتی، می‌تواند مشمول غصب عنوان باشد. البته اگر فرد برای این اقدام خود اقدام به جعل سند هم کرده باشد، مشمول مجازات جعل سند هم خواهد شد.

لازم به ذکر است جرم غصب عنوان فقط مخصوص مشاغل و عناوین دولتی نمی‌شود. بلکه مربوط به مشاغل خصوصی مانند وکالت، طبابت، نشریه‌ها، خبرنگاران و موارد این‌چنینی نیز می‌شود. در واقع این جرم در مورد همه مشاغل قائم به شخص، قابل تحقق است. خوشبختانه در مواد مختلف قانونی به جعل عنوان در هر یک از این مشاغل پرداخته شده است و از این منظر، سکوت و اجمال قانون نداریم.

ارکان غصب عنوان

رکن مادی این جرم اقدام به معرفی کردن یا دخالت کردن در امور دولتی یا خصوصی است. بنابراین می‌توان گفت غصب عنوان مشمول ترک فعل نمی‌شود. به این معنا که حتما شخص باید کاری را انجام دهد تا مشمول این جرم گردد. اگر کاری انجام ندهد، جرم غصب عنوان هم محقق نخواهد شد.

رکن معنوی این جرم نیز کاملا مشخص است. ابتدا شخص باید سوءنیت عام داشته باشد. یعنی با علم و آگاهی از انجام این جرم، آن را انجام دهد. همچنین در تحقق این جرم، سوءنیت خاص هم شرط می‌باشد. یعنی فرد قصد این را داشته باشد که خود را به‌جای عنوان شخص دیگری جا بزند. این مسئله در تحقق این جرم بسیار مهم است و بارها در نظریات مختلف هم به آن اشاره شده است.

رکن قانونی این جرم نیز در مواد مختلف قانونی ذکر شده است که مشهورترین آن، ماده 555 قانون مجازات اسلامی است. همچنین در قانون وکالت، قانون مطبوعات و قوانین دیگری هم به این جرم پرداخته شده است و برای کسی که خود را تحت عنوان مشاغل دیگری جا بزند، مجازات در نظر گرفته شده است.

برای مشاوره درباره غصب عنوان و یا اعطای وکالت، از طریق دکمه‌های زیر با ما در ارتباط باشید.

نحوه اثبات غصب عنوان

نحوه اثبات غصب عنوان اصلا کار سختی نیست. امروزه به لطف تکنولوژی، مشخصات هر فرد به‌طور کامل ثبت شده است و با ارائه یک کد ملی، کل حرفه‌ها و ویژگی‌های فرد مشخص خواهد شد. در این خصوص هم سامانه‌های تلفنی و وب‌سایت‌های متعددی در نظر گرفته شده است که به‌منظور استعلام از پروانه افراد، به‌کار برده می‌شوند.

البته چیزی که در اینجا مهم است، ارائه کارت شناسایی معتبر است. اگر شما با یک مامور دولتی روبه‌رو شدید، از وی بخواهید که کارت شناسایی خود را به شما ارائه دهد. همچنین در مورد سایر مشاغل هم می‌توانید با اتحادیه آنها ارتباط برقرار نمایید و با ارائه مشخصات وی، از صحت ادعای فرد اطمینان حاصل کنید. توصیه می‌کنیم، سریعا به هیچ فردی اعتماد نکنید و با پیگیری مدارک افراد، مانع از سودجویی افراد مختلف شوید.

غصب عنوان کیفری است یا حقوقی؟

پرسشی که در اینجا ممکن است برای شما مطرح شود، این است که جرم غصب عنوان کیفری است یا حقوقی؟ غصب عنوان یک جرم کیفری است. با توجه به اینکه این جرم از جمله جرائم مقید به نتیجه نیست، یک جرم کیفری می‌باشد و باید در دادگاه‌های کیفری و دادسرا به آن رسیدگی شود. البته اگر در نتیجه غصب عنوان، خسارت مالی هم به کسی ایراد شده باشد، می‌تواند توأمان با دعوای کیفری تا قبل از ختم دادرسی و یا بعدا در دادگاه حقوقی شکایت خود را اعلام کند و در جهت گرفتن حق خود برآید.

گفتنی است اگر این جرم جنبه حقوقی داشته باشد، باید در دادگاه‌های حقوقی به آن رسیدگی شود و اگر جنبه کیفری داشته باشد باید در دادگاه‌های کیفری به آن رسیدگی گردد. همچنین برای هرکدام، ارائه دادخواست یا شکواییه متفاوت خواهد بود.

مجازات غصب عنوان

جرم غصب عنوان با توجه به قوانین مختلف و اینکه فرد اقدام به غصب عنوان چه کسی را داشته است، مجازات‌های متفاوتی دارد:

مجازات غصب عنوان دولتی

1. در قانون مجازات اسلامی برای کسی که اقدام به غصب عنوان اشخاص دولتی را داشته است، مجازات حبس شش ماه تا دو سال تعیین شده است. ضمن اینکه اگر فرد در ارتکاب این جرم، به عناوین مجرمانه دیگری هم مرتکب شده باشد، به مجازات‌های آن جرائم نیز محکوم می‌گردد.

2. به موجب ماده 55 قانون وکالت، اگر کسی اقدام به غصب عنوان وکیل یا مشاور حقوقی کند، به حبس تا شش ماه محکوم خواهد شد. البته این مجازات تقلیل یافته است.

3. مطابق ماده 32 قانون مطبوعات، اگر کسی اقدام به غصب عنوان در حوزه نشریات نماید، مطابق با نظر حاکم شرع برای وی مجازات تعیین می‌گردد.

4. بر اساس قانون تعزیرات امور حکومتی و بهداشتی، اقدام به غصب عنوان در حوزه پزشکی، دارویی، داروسازی، دندانپزشکی و مشاغل مرتبط، مشمول عنوان حبس و یا جزای نقدی برای مرتکبین خواهد شد.

مجازات غصب عنوان علمی

به موجب قانون مجازات استفاده غیرمجاز از عناوین علمی (مصوب سال 88)، استفاده از عناوین دکتر، مهندس و… در صورتی که مرتکب مدرک معتبر از مراکز علمی و دانشگاهی مورد تایید وزارت‌خانه‌های مربوطه نداشته باشد، به حبس از سه ماه تا یک سال یا جزای نقدی از 150 هزار تومان تا 600 هزار تومان محکوم خواهد شد.

در صورتی که فردی اقدام به این جرم در مشاغلی نماید که در قانون معین نشده است، نیاز به ارائه شکواییه از طرف شاکی خصوصی دارد و اتحادیه نیز می‌تواند علیه فرد اقدام به اعلام شکایت نماید.

در مواردی غصب عنوان موجب ایجاد کلاهبرداری می‌شود که در این خصوص هم قوانین متعددی وضع شده است. بنابراین، در هیچ حالتی، جرم غصب عنوان خالی از جرم انگاری در قوانین نیست. همچنین، در صورت نیاز می‌توانید از وکیل کیفری تهران و شهرستان کمک بگیرید تا در این مسیر شما را همراهی کند.

سوالات متداول