فریب در ازدواج شامل چه مواردی می شود؟ + [ارکان و چگونگی اثبات]

فریب در ازدواج شامل چه مواردی است؟ چگونه آن را ثابت کنیم؟ ازدواج امری مقدس است و بارها در شرع به آن تاکید شده است؛ فقها نیز در خصوص فضیلت انجام آن بارها سخن گفته‌اند. قانون‌گذار هم قوانین ویژه‌ای را در خصوص این عقد ذکر کرده است و بنابراین، می‌توان گفت این عقد، چهره ویژه‌ای در قانون ما دارد. اما فریب در ازدواج، از آن دسته مقرراتی است که سختگیری‌های قانون‌گذار در خصوص آن اندکی بیشتر بوده است.

از آنجایی که ازدواج بر اساس اعتماد بین طرفین شکل می‌گیرد، هرگونه دوزوکلک یا حقه برای ازدواج، با مجازات و مقررات خاص قانونی همراه است که در ادامه به ذکر آنها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

فریب در ازدواج شامل چه مواردی می شود؟

فریب در ازدواج همانند «تدلیس» در هر عقدی، موجب حق فسخ برای فریب خورده است. بر اساس قانون مدنی، «تدلیس» ذکر هر موردی است که فرد فاقد آن بوده و یا عدم ذکر عیوبی است که فرد آنها را دارا می‌باشد. این عیوب در قانون مدنی، در ماده 1122 ذکر شده است. در صورتی که این عیوب در مرد وجود داشته باشد، موجب حق فسخ برای زن خواهد بود.

همچنین، در ماده 1123 قانون مدنی، عیوب مربوطه در زن را نام برده است که موجب حق فسخ برای مرد می‌باشد. با اینکه ظاهر ماده آن‌چنان نشان می‌دهد که این عیوب به شکل تمثیلی مطرح شده‌اند، اما به نظر می‌رسد که «جنبه حصری» دارند. زیرا اراده قانون‌گذار بر این بوده است که بر دوام خانواده و نکاح بین طرفین بیفزاید و بنابراین ذکر موارد تمثیلی، بر خلاف این وصف است.

نکته دیگر در این خصوص، این است که موارد موجب فریب در ازدواج، باید دلیل عمده عقد باشند. این امری است که در قانون مجازات اسلامی ماده 647 ذکر شده است. بنابراین، دروغ در خصوص موارد فرعی با اینکه گناهی از گناهان کبیره است؛ اما نمی‌تواند فریب در ازدواج قلمداد گردد.

ارکان جرم فریب در ازدواج چیست؟

بهتر است بدانید، قانون‌گذار در ماده 647 قانون مجازات اسلامی، به صراحت فریب در ازدواج را جرم انگاری کرده و ارکان آن را نام برده است:

1. رکن مادی تدلیس در ازدواج، فعل یا ترک فعل است. بنابراین لازم نیست فرد خود را صاحب موقعیت عالی و شرایط ویژه‌ای معرفی کند. همین‌که بر اساس اوضاع و احوال و عرفا این‌چنین تصور شود، برای این امر کفایت می‌کند. اشتباه در جنسیت هم می‌تواند در این خصوص مطرح باشد.

2. رکن معنوی این جرم، سوءنیت عام در کنار سوءنیت خاص است. یعنی مرتکب علاوه بر علم و قصد نسبت به ارتکاب این عمل، باید قصد فریب در ازدواج طرف خود را داشته باشد. در خصوص فریب در ازدواج نظریات مختلفی مطرح شده است اما به‌طورکلی، این نظر مورد قبول تمام حقوق‌دانان است.

3. رکن قانونی این جرم هم در ماده 674 قانون مجازات اسلامی مطرح شده است. همچنین لازم به ذکر است که بر اساس ماده 1128 قانون مدنی، موجب حق فسخ برای طرف دیگر است. این صفات می‌تواند در عقد به‌طور صریح ذکر شده باشد و یا عرفا قابل استنباط باشد.

جهت مشاوره در خصوص جرم فریب در ازدواج و یا اعطای وکالت به وکلای دادگستری، از طریق دکمه‌های زیر با ما تماس بگیرید.

چگونگی اثبات فریب در ازدواج در قانون ایران

اثبات فریب در ازدواج به هیچ‌وجه سخت نیست. اگر یکی از طرفین بیماری خاصی داشته باشد و پیش از عقد آن را ذکر نکند، با پرونده پزشکی این امر قابل اثبات است. البته همان‌طور که گفته شد، هر عیبی شامل این امر نمی‌شود و عیوب، محدود به موارد ذکر شده در قانون مدنی است.

اگر شخص از نظر ثروت و مقام، طرف دیگر را فریب داده باشد، بر اساس اوضاع و احوال دختر و موقعیت خانواده وی، فریب در ازدواج قابل اثبات است. همچنین، شهادت شاهدان مبنی بر این امر می‌تواند راهی برای اثبات تدلیس در ازدواج باشد.

به‌طورکلی در عرف رایج، شرایط به این صورت است که موارد ذکر شده در مورد طرفین را کتبا می‌نویسند و حاضران هم آن را امضا می‌کنند. این سند، می‌تواند در دادگاه بسیار کارآمد باشد و به‌عنوان مدرکی در خصوص اثبات ادعا مورد استفاده قرار گیرد.

تجرد طرف مقابل هم موضوعی است که در عقد ازدواج به آن تصریح می‌شود و از مواردی است که دروغ در مورد آنها می‌تواند موجب فریب طرف مقابل قلمداد شود.

در مورد زنان در هنگام جاری شدن خطبه عقد، لفظ بانو و یا دوشیزه دلالت بر همین امر دارد و بنابراین می‌تواند در دادگاه در این خصوص مورد استناد قرار بگیرد. به‌طورکلی، این امر بستگی به شرایط و اوضاع و احوال دارد. لازم به ذکر است که فسخ نکاح بعد از آگاهی از عیب، فوری است. شما می‌توانید از یک وکیل کیفری نیز کمک بگیرید تا در این مسیر همراه شما باشد.

به زبان ساده، مجازات فریب در ازدواج چیست؟

مجازات فریب در ازدواج در ماده 647 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. بر اساس این ماده، اگر کسی مرتکب فریب در ازدواج گردد، حسب مورد به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد.

همچنین بر اساس این قانون، مجازات مندرج در این ماده غیر قابل گذشت بود؛ تا اینکه با تصویب قانون کاهش حبس تعزیری مصوب سال 99، جرم تدلیس در ازدواج به‌عنوان جرم قابل گذشت مطرح گردید؛ یعنی اقامه آن نیاز به وجود شاکی خصوصی دارد و با گذشت شاکی، دادسرا پرونده را پیگیری نخواهد کرد.

تکلیف مهریه در فریب در ازدواج چیست؟

ما قبلا به‌طور مفصل راجع به موضوع «مهریه» صحبت کرده‌ایم. می‌توانید برای درک بهتر این موضوع، مقاله آن را مطالعه کنید. در مورد تکلیف مهریه در این شرایط، ماده 1101 حاکم است. به بیان دیگر، اگر نکاح قبل از نزدیکی فسخ گردد، زن مستحق مهریه نخواهد بود؛ مگر اینکه دلیل فسخ، «عنن» باشد که در این صورت زن مستحق نصف مهریه خواهد بود.

چنانچه نکاح بعد از نزدیکی فسخ گردد، زن مستحق مهریه است. این امر از مفهوم مخالف ماده 1101 قانون مدنی قابل اثبات است. البته این شرط، در صورتی است که مرد فریب‌دهنده باشد. اگر زن فریب‌دهنده باشد، مستحق دریافت هیچ مهری نخواهد بود. در رویه قضایی حاضر نیز این مورد در جریان است.

همچنین، اگر زوج در نکاح هزینه‌های دیگری را هم متقبل شده باشد، زن ملزم به پرداخت خسارات وارده به وی است. زیرا قصد وی فریب و نیرنگ بوده است و در بحث عقود، تلاش قانون‌گذار همواره بر این امر بوده است که حامی نیت خیر باشد.

آخرین نکته‌ای که لازم است بدانید، این است که «خیار تدلیس» در هیچ صورتی در عقد قابل اسقاط نیست و حتی اگر مستقیما هم اسقاط آن ذکر شود، باز هم هیچ‌گونه اثری نخواهد داشت. این حق از «قوانین آمره» است و طرفین نمی‌توانند بر خلاف آن «تراضی» نمایند.

سوالات متداول