مالیات بر ارث چیست و چگونه محاسبه میشود؟
مالیات از مهمترین منابع درآمدی هر دولت است و این امر در همه کشورهای دنیا یکسان میباشد. معمولا دولتها منابع حاصل از مالیات را صرف خرجها و هزینههای مردم آن کشور میکنند. بنابراین، میتوان گفت روشی هوشمندانه به شمار میآید. مالیات بر ارث نیز در نظام حقوقی ما جای خود را دارد. بسیاری از افراد زمانی که با مالیات بر ارث مواجه میشوند، سوالهایی به ذهنشان خطور میکند و دلیل پرداخت این نوع مالیات را جویا میشوند. زیرا با مفهوم صحیح و جزئیات آن هیچگونه آشنایی ندارند.
در این مطلب از «وکیل با من» قصد داریم علاوه بر تعریف مالیات بر ارث، به موارد دیگری مانند نحوه محاسبه، زمان پرداخت، محل رسیدگی، افراد معاف از مالیات بر ارث و… بپردازیم. شما با مطالعه این مقاله میتوانید با آگاهی بیشتری در مراجع قانونی نسبت به این موضوع اقدام نمایید.
تعریف مالیات بر ارث؛ به زبان ساده
مالیات بر ارث از آن دسته پرداختهایی است که سابقهای قدیمی در حقوق کنونی ما دارد. بهطورکلی میتوان گفت، این مالیات بر روی اموال فرد محاسبه میگردد. البته در این محاسبه، دیون فرد از اموال کسر شده و نتیجه نهایی مورد توجه قرار خواهد گرفت. به نظر میرسد که این روش جانب انصاف را نیز رعایت میکند و اشخاص دقیقا بر اساس ارثی که میگیرند، مشمول مالیات قرار خواهند گرفت.
مالیات بر ارث تنها خاص نظام حقوقی ایران نیست؛ بلکه در بسیاری از کشورهای دنیا نیز وجود دارد. به این ترتیب، وراث ملزم به پرداخت مبلغی تحت عنوان «مالیات بر دولت» میگردند. با این تفاوت که شاید تنها نام یا شیوه محاسبه آن متفاوت باشد.
قانون جدید مالیات بر ارث
قانون مالیات بر ارث، یک قانون قدیمی است. البته با اینکه سالهاست از زمان تصویب آن میگذرد، اما به نظر میرسد که همچنان موادی از آن لازمالاجرا میباشند. این امری است که حقوقدانان در امور خود باید آن را مدنظر قرار دهند.
جدیدترین قانون که موادی از قانون مالیات بر ارث را تحت تاثیر قرار داده است، قانون مالیاتهای مستقیم است. با توجه به تورم موجود در جامعه و تغییر قدرت خرید مردم، تغییر در نرخ مالیاتها و شیوه محاسبه آنها قطعا از موارد لازم و مورد توجه است و به همین دلیل است که قانونگذار این حوزه را مدنظر قرار داده است.
نحوه محاسبه مالیات بر ارث چگونه است؟
در قانون سابق مالیات بر ارث، بسته به اینکه وراث چه نسبتی با وارث داشتند، نرخ مالیات بر ارث تغییر میکرد. این شیوه محاسبه بارها مورد انتقادهای فراوانی از جانب حقوقدانان قرار گرفت؛ تا اینکه قانونگذار در قانون مالیاتهای مستقیم، ملاک محاسبه مالیات بر آن را اندکی تغییر داد. هرچند که هنوز هم نسبت وراث با وارث مورد توجه قانونگذار است.
بر اساس قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۹۴، مهمترین عامل تعیینکننده مالیات بر ارث، نوع مال است. بر همین اساس، سپردههای بانکی و اوراق مشارکت ۳ درصد، مغازه و ملک اداری ۳ درصد، ملک مسکونی و زمین و باغ ۷/۵ درصد، وسایل نقلیه به هر طریقی که باشد (اعم از زمینی، دریای، هوایی) ۲ درصد و حق امتیاز تا ۱۰ درصد مشمول عنوان مالیات بر ارث هستند. اگر وارث غیر از این اموال، اموال دیگری هم داشته باشد که به ورثه منتقل شده باشد، هر کدام ۱۰ درصد مشمول مالیات میشوند.
شایان ذکر است، نرخهای مذکور در صورتی است که ورثه از اقربای طبقه اول باشند. درصورتیکه سایر اقربا وراث باشند، نرخ این مالیاتها دو تا چهار برابر افزایش پیدا خواهد کرد. این هم امری است که در قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است.
برای مشاوره درباره مالیات بر ارث و یا اعطای وکالت، میتوانید از دکمههای پایین استفاده کنید.
برای مالیات بر ارث به کجا مراجعه کنیم؟
بر اساس مواد اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم، برای این نوع مالیات باید به اداره امور مالیاتی مراجعه کرد. همچنین پس از مراجعه، صورتحساب مالیاتی را پر خواهید کرد.
گفتنی است، مواد اصلاحی این قانون در سال ۱۳۹۵ لازمالاجرا شده و افرادی که پس از لازمالاجرا شدن آن فوت کنند، مشمول آن خواهند شد. افرادی هم که قبل از سال ۱۳۹۴ فوت کرده باشند، مشمول قانون سابق میگردند.
مالیات بر ارث به چه چیزهایی تعلق میگیرد؟
بر اساس قانون، مالیات بر ارث به کلیه دارایی وارث اعم از منقول و غیرمنقول تعلق میگیرد. پس از فوت شخص، دیون از اموال کسر میگردد و اموال باقیمانده مشمول عنوان مالیات خواهند شد.
البته قانونگذار استثنائاتی را هم بر آن بار کرده است و این امر ثابت نیست. لازم به ذکر است، در حال حاضر مواردی از قبیل اثاث محل زندگی وارث، بیمه عمر، وجوه بازنشستگی، پسانداز خدمت و دیه نیز از عنوان مالیات بر ارث مستثنا هستند. به این معنا که مشمول این نوع مالیات نخواهند شد.
البته با توجه به پیچوخمهای این عمل، توصیه میشود پیش از هر اقدامی ابتدا با یک فرد وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کرده و پس از آن، نسبت به انجام امور اقدام نمایید.
مالیات بر ارث کی پرداخت میشود؟
پس از فوت وارث، ورثه باید نسبت به گرفتن گواهی حصر وراثت اقدام نمایند. پس از گرفتن این گواهی، باید مالیات بر ارث را پرداخت نمایند. چنانچه ورثه تا شش ماه در پرداخت مالیات تاخیر داشته باشند، مشمول عنوان جریمه خواهند شد. این هم امری است که ورثه باید حتما به آن توجه نمایند.
اگر مالیات بر ارث پرداخت نشود چه میشود؟
طبق قانون، پرداخت مالیات بر ارث حتما باید انجام شود. دولت همواره کسی را بهعنوان مالک ملک خواهد شناخت که نامش در اداره ثبت اسناد و املاک ثبت شده باشد. وارث پس از مرگ، نامش از اداره ثبت اسناد و املاک پاک نمیشود. بنابراین، ورثه حق خرید و فروش اموال وی را نخواهند داشت.
افراد زمانی حق فروش ارثیه را خواهند داشت که ابتدا مالیات آن را پرداخت نمایند. پس از آن، دولت ورثه را بهعنوان مالک مال شناسایی کرده و حق فروش را در اختیار آنها قرار خواهد داد.
چه کسانی از مالیات بر ارث معاف هستند؟
بر اساس ماده ۲۱ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم، درصورتیکه اموال وارث به هر شکلی به موسسات و ادارات مندرج در ماده ۲ این قانون انتقال یابد، مالیات بر ارث بر آنها محاسبه نخواهد شد.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم تا توضیحاتی درباره مفهوم مالیات بر ارث، نحوه محاسبه، زمان پرداخت، محل رسیدگی و موارد معاف از مالیات بر ارث را ارائه کنیم. امیدواریم ابهامات شما در خصوص این موضوع را برطرف کرده باشیم. چنانچه سوال و یا تجربهای درباره این موضوع حقوقی دارید، در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. همچنین، میتوانید از سرویس مشاوره وبسایت استفاده کرده و با وکلای ما در ارتباط باشید.