حبس حدی چیست و چه انواعی دارد؟
بر اساس قوانین و مقررات هر کشوری، مجازات مشخصی برای جرائم تعیین شده و در ماده 14 قانون مجازات اسلامی نیز تأکید شده است که مجازات مجرمین در چهار دسته حد، قصاص، دیه و تعزیر انجام می‌شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی مفهوم حبس حدی، انواع و تفاوت آن با حبس تعزیری بپردازیم. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره این موضوع کیفری به‌دست آورید، این مقاله را تا انتها بخوانید.
حبس حدی چیست؟
حبس ابد مجازاتی است که بر اساس آن شخص باید تا پایان عمر خود در زندان بماند و برای برخی جرائم بسیار بزرگ در نظر گرفته شده است. همچنین از نظر شدت مجازات، پس از اعدام در رتبه دوم قرار می‌گیرد. بر اساس همین حکم، شخص باید تا پایان عمر خود را در زندان بماند. این نوع مجازات در جرائم حدی و تعزیری وجود دارد، اما نوع جرائم آن متفاوت است که در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.
مفهوم حبس حدی از مجازات تعیین‌شده در جرائم سنگین حدی است و اگر قوانین از سوی قانون‌گذار فعلی تغییر کند، در این قوانین تغییری ایجاد نخواهد شد.
یکی از جرائمی که ممکن است مجرم به حبس ابد محکوم شود؛ سرقت حدی است که با هر مرتبه ارتکاب، مجازات متفاوتی برای آن تعیین شده است و نهایتاً در مرتبه سوم سرقت حدی، فرد سارق به حبس حدی به‌صورت ابد محکوم خواهد شد.
البته قانون‌گذار و شرع، راه‌هایی برای عفو و تخفیف مجازات حبس حدی پیش‌بینی کرده‌اند؛ که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- متهم پس از توبه می‌تواند مشمول عفو رهبری قرار گیرد.
- هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود.
- درصورتی‌که صاحب مال پیش از اثبات سرقت سارق را ببخشد، سرقت از نوع حدی خارج می‌شود.
حبس ابد غیر حدی چیست؟
نوع دیگری از حبس ابد وجود دارد که با حبس ابد غیر حدی شناخته شده است. این نوع که مربوط به جرائم تعزیری و همچنین اکراه در قتل است، با توجه به تنوع جرائم و نحوه انجام جرم برای رعب و وحشت شامل موارد دیگری نیز می‌باشد. البته با تغییر قوانین، تغییر در این مجازات اعمال خواهد شد.
برای مثال، با تصویب قانون کاهش مجازات حبس‌های تعزیری، تمامی حبس‌های ابد غیر حدی به حبس درجه یک تبدیل شده و بر همین اساس، مرتکب به بیش از بیست و پنج سال حبس و جزای نقدی یک میلیارد ریالی و همچنین، مصادره کل اموال و انحلال شخص حقوقی محکوم می‌شود.
البته حبس ابد غیر حدی برای جرائم تعزیری بسیار محدودی تعیین شده که از جمله می‌توان به مجرمان مواد مخدر اشاره کرد؛ که عضو باندهای سازمان‌یافته نبوده و مشمول تکرار جرم نیز نمی‌باشند.
برای دریافت مشاوره در خصوص حبس حدی و یا اعطای وکالت به وکیل، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.
تفاوت حبس حدی و حبس تعزیری
حد و تعزیر از جمله مجازاتی در قانون مجازات اسلامی است که اگرچه نقاط مشترک بسیاری دارند، اما تفاوت‌هایی نیز دارند که یکی از این تفاوت‌ها ثابت بودن مجازات حدی است. درحالی‌که در حبس تعزیری قاضی اختیار تعیین حداقل یا حداکثر مجازات برای مجرم را بر اساس ادله و بنا به تشخیص دارد.
از دیگر تفاوت حبس حدی و تعزیری، می‌توان به موضوع جهل به حکم اشاره کرد که در تعزیر جهل به حکم معنا ندارد، اما در مورد حدود اگر مجرم ادعای جهل به خطا بودن عمل خود را داشته باشد و احتمال صدق گفتار وی نیز وجود داشته باشد، فرد مجازات نخواهد شد.
تفاوت دیگر در مورد تعداد اقرار و شهادت در مجازات حدی و تعزیری است و اگرچه اقرار و شهادت از نقاط مشترک هر دو مورد است، اما تفاوت در تعداد وجود دارد. برای مثال، در تعیین مجازات زنا، 4 مرتبه اقرار و یا 4 شاهد مرد لازم است؛ درحالی‌که در مورد تعزیر، یک مرتبه اقرار مرتکب و یا یک شاهد مرد برای اثبات جرم کافی است.
در مورد مجازات تعزیری با گذشت زمان و رعایت شرایطی امکان جلوگیری از اجرای حکم وجود دارد. اما در مورد جرائم حدی، گذر زمان به‌هیچ‌وجه مانع از اجرای حکم نخواهد شد.
همان‌طور که گفته شد، حبس ابد مجازاتی است که برای جرم‌های بسیار بزرگ در نظر گرفته شده است. اما نوع و اجرای این مجازات در حبس حدی و تعزیری تفاوت‌هایی دارد؛ که البته در موارد حدی قابل اغماض نبوده و تخفیف مجازات و جلوگیری از اجرای حکم معنا ندارد.
انواع مجازات حدی
حدود شرعی که بر اساس آن مجازات حدی تعیین‌شده را می‌توان به موارد ذیل تقسیم کرد:
- زنا که بر اساس شرع و قانون به دو دسته زنای محصنه و غیر محصنه تقسیم شده
- لواط
- مساحقه با لذت جنسی دو زن از ناحیه تناسلی
- قذف به معنای نسبت دادن زنا یا لواط یا شرب خمر به فرد یا افراد
- ارتداد یا همان خارج شدن فرد از دین اسلام
- شرب خمر یا مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- سرقت
بر اساس شرع و فقه، مجازات حدی شامل شلاق، قطعید، اعدام، حبس ابد، سنگسار و تبعید و صلب تعریف شده است؛ که بسته به نوع جرم تعیین می‌شود.
مجازات حدی چیست؟
کلمه «حدود» و «حد» به معنای «منع» است و یکی از مجازات تعیین‌شده توسط قانون‌گذار در قانون مجازات اسلامی، حد می‌باشد. در واقع آن دسته از جرائمی که در فقه و شرع برای آن‌ها، مجازات تعیین شده را شامل می‌شود.
بنابراین، مجازات تعیین شده برای حد، مشخص بوده و امکان کاهش و افزایش آن توسط قاضی پرنده وجود ندارد و باید مطابق قوانین و میزان تعیین شده برای مجرم، مجازات تعیین و اعمال شود. البته مجازات حدی، هرگز از نوع مالی نیست و فرد مرتکب باید بالغ و عاقل بوده و آگاه باشد که اقدام او، دارای حرمت شرعی است.
سوالات متداول
آیا خرید شلاق حدی امکان‌پذیر است؟
خیر، امکان خرید آن وجود ندارد.
آیا جرم حدی قابل گذشت است؟
خیر، این جرم غیر قابل گذشت است.
آیا حبس حدی جزو سوءپیشینه محسوب می‌شود؟
بله، در سابقه کیفری فرد ثبت می‌شود.
آیا جرم حدی قابل تعلیق است؟
خیر، امکان تعلیق آن وجود ندارد.
آیا حبس حدی قابل تخفیف است؟
خیر، قابلیت تخفیف ندارد.