حبس تعزیری چیست؟ + [انواع و شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی]
در قانون ما، مجازات برخی جرائم «حدی» و برخی هم «تعزیری» می‌باشند. در مجازات‌های حدی، میزان آن قابل تغییر نیست. اما در مجازات‌های تعزیری قابل تغییر بوده و قاضی پرونده میزان آن را تعیین می‌کند. ازآنجاکه حبس حدی یکی از مجازات‌های حدی می‌باشد، در این مطلب قصد داریم به‌طور کامل آن را شرح دهیم. همچنین مفهوم حبس تعزیری، شرایط تبدیل آن تعلیقی و قابل خرید بودن آن را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم.
حبس تعزیری چیست؟
مطابق ماده 18 قانون مجازات اسلامی، تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و میزان آن نیز در قانون تعیین شده است. همچنین، امکان تغییر و تبدیل مجازات تعزیری برخلاف حدی وجود دارد و انواع نهادهای ارفاقی نیز برای آن‌ها اعمال می‌شود.
حبس تعزیری یکی از انواع مجازات تعزیری به شمار می‌رود که میزان آن توسط قانون‌گذار تعیین می‌شود. بهتر است بدانید هر نوع حبسی به‌جز حبس ابد حدی، حبس تعزیری است که به هشت درجه تقسیم‌بندی می‌شود.
انواع حبس تعزیری؛ میزان مجازات در هر درجه
درجات هشت‌گانه حبس تعزیری بر اساس شدت و نوع جرم در قانون در نظر گرفته شده است؛ که در این بخش به جزئیات آن می‌پردازیم:
- حبس تعزیری درجه یک: اگر مجازات مجرمی حبس از نوع تعزیری درجه 1 باشد، به بیش از 25 سال حبس محکوم می‌شود.
- حبس تعزیری درجه دو: حبس بیش از 15 تا 25 سال، مستوجب حبس درجه دو تعزیری است.
- حبس تعزیری درجه سه: این درجه، به معنای حبس از 10 تا 15 سال است.
- حبس تعزیری درجه چهار: این نوع حبس، معادل 5 تا 10 سال زندان می‌باشد.
- حبس تعزیری درجه پنج: مدت حبس تعزیری درجه پنج، از 2 تا 5 سال است.
- حبس تعزیری درجه شش: حبس بیش از 6 ماه تا 2 سال، مشمول حبس درجه شش نوع تعزیری است.
- حبس تعزیری درجه هفت: از 91 روز تا 6 ماه زندان، درجه هفت محسوب می‌شود.
- حبس تعزیری درجه هشت: مجازات جرائم مستوجب حبس درجه هشت تعزیری، حبس تا 3 ماه است.
بنابراین، شدیدترین مجازات حبس تعزیری، درجه یک و خفیف‌ترین آن درجه هشت می‌باشد. البته با تصویب قانون کاهش حبس تعزیری، تغییراتی در این نوع مجازات ایجاد شده است.
یکی از این تغییرات، در تبصره 6 ماده 19 قانون مجازات اسلامی اعمال شد. به‌موجب این تبصره، تمامی حبس‌های ابد غیر حدی مقرر در قانون، به حبس درجه یک تبدیل می‌شود.
برای مشاوره در خصوص حبس تعزیری و یا محول کردن پرونده به وکیل، از دکمه‌های زیر استفاده کنید.
تا اینجا به مفهوم و انواع این نوع حبس پرداختیم. در ادامه این مقاله قصد داریم شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی را به طور ساده شرح دهیم.
شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی
در مورد تبدیل حبس نوع تعزیری به تعلیقی، ماده 46 قانون مجازات اسلامی شرایطی را عنوان کرده است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
حبس تعلیقی صرفا در مورد حبس نوع تعزیری درجه سه تا هشت اعمال می‌شود. همچنین، حبس درجه یک و دو از شرایط برخورداری از حبس تعلیقی خارج هستند. بنابراین، تعلیق حبس برای مجازات حبس تعزیری از 1 تا 15 سال در نظر گرفته می‌شود.
برای مثال، اگر مجازات فردی 18 سال حبس باشد، مشمول تعلیق اجرای مجازات حبس نمی‌شود؛ زیرا به حبس درجه 2 محکوم شده است.
مرجع صادرکننده رای قطعی، شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی را بررسی می‌کند و در صورت احراز شرایط، می‌تواند اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از 1 تا 5 سال معلق نماید.
پس از گذشت یک‌سوم از اجرای مجازات حبس، در صورت وجود شرایط تعلیق حکم، محکوم می‌تواند شخصا تعلیق اجرای حبس را از طریق دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری تقاضا کند. همچنین، دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری پس از گذشت یک‌سوم از اجرای مجازات حبس، می‌توانند بدون درخواست شخص محکوم، از دادگاه صادرکننده حکم قطعی تقاضای تعلیق حبس را نمایند.
اگر کماکان ابهامی در خصوص شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی دارید، توصیه می‌کنیم از یک وکیل متخصص کیفری کمک بگیرید تا شما را راهنمایی کند.
آیا حبس تعزیری قابل خرید است؟
یکی از سوالات مهمی که در ارتباط با حبس تعزیری مطرح می‌شود، این است که آیا امکان خرید حبس تعزیری وجود دارد یا خیر؟ برخلاف تصور عموم، حبس تعزیری قابل خرید نیست و نمی‌توان آن را خرید و فروش کرد. اما می‌توان حبس را تحت شرایط قانونی (جهات تخفیف) تقلیل و تبدیل به جزای نقدی کرد.
مطابق ماده 37 قانون مجازات اسلامی (با اعمال قانون کاهش حبس تعزیری)، در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف، دادگاه می‌تواند مجازات تعزیری را به‌نحوی‌که به حال متهم مناسب‌تر باشد، به شرح زیر تقلیل دهد یا تبدیل نماید:
۱. تقلیل مجازات حبس به میزان یک تا سه درجه در مجازات‌های درجه چهار و بالاتر
۲. تقلیل مجازات حبس درجه پنج و درجه شش به میزان یک تا دو درجه؛ یا تبدیل این مجازات و مجازات حبس درجه هفت حسب مورد به جزای نقدی متناسب با همان درجه
۳. تبدیل مصادره کل اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار
۴. تقلیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال
۵. تقلیل سایر مجازات‌های تعزیری به میزان یک یا دو درجه؛ یا تبدیل آن به مجازات دیگر از همان درجه یا یک درجه پایین‌تر
گفتنی است، جهات تخفیف برای تبدیل و تقلیل مجازات حبس در ماده 38 قانون مجازات اسلامی آمده است.
حبس تعزیری چگونه اجرا می‌شود؟
زمانی که حکم قطعی مبنی بر محکومیت مجرم به حبس تعزیری صادر می‌شود، پرونده برای اجرای حکم (حبس) به واحد اجرای احکام کیفری ارجاع داده می‌شود.
محکومین به حبس، برای گذراندن مجازات به زندان حوزه قضایی صادرکننده حکم یا نزدیک‌ترین حوزه قضایی آن استان به همراه مامور بدرقه زن و یا مرد و با رعایت موازین مراقبتی، اعزام و معرفی می‌شوند.
طبق ماده 515 آیین دادرسی کیفری، مدت تمام مجازات حبس از روزی شروع می‌شود که محکوم‌علیه به موجب حکم قطعی لازم‌الاجرا حبس شود.
درصورتی‌که محل اقامت محکوم به حبس، خارج از حوزه دادگاه صادرکننده حکم باشد، برای تحمل ادامه حبس به زندان محل اقامت خود منتقل می‌شود؛ در غیر این صورت با تشخیص قاضی صادرکننده رای قطعی، به نزدیک‌ترین زندان به محل اقامت خود انتقال داده خواهد شد.
نحوه اعتراض به حکم حبس تعزیری
زمانی که مجرم توسط دادگاه بدوی به حبس تعزیری محکوم می‌شود، می‌تواند درخواست تجدیدنظرخواهی نسبت به رای صادره را اعلام نماید. بعد از انجام مراحل تجدیدنظرخواهی و صدور حکم قطعی، در نهایت نوبت به اعاده دادرسی می‌رسد.
اعاده دادرسی آخرین راه اعتراض به احکام قطعی از جمله حبس نوع تعزیری است. درخواست اعاده دادرسی برای حکم قطعی حبس تعزیری به دیوان عالی کشور فرستاده می‌شود و در صورت تایید آن، پرونده برای صدور رای به دادگاه هم‌عرضِ دادگاه صادرکننده رای قطعی ارجاع داده خواهد شد.
سخن پایانی
در این نوشته تلاش کردیم تا علاوه بر مفهوم حبس تعزیری، به موارد دیگری نظیر انواع، شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی، نحوه اعتراض و قابل خرید بودن یا نبودن آن را مورد بررسی قرار دهیم. اگر هنوز ابهامی درباره حبس نوع تعزیری دارید، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. همچنین، توصیه می‌کنیم اگر قصد مشاوره حقوقی تلفنی با وکیل را داشتید، از یک وکیل کیفری خوب در تهران و یا شهرستان مشورت بگیرید.