واخواهی کیفری و حقوقی چیست؟ [شرایط، آثار و رد واخواهی]

همان‌طور که می‌دانید، همیشه در دادگاه‌ها و دادسراها احتمال تصمیم‌گیری‌های غلط و یا برخلاف حق وجود دارد. با اینکه تدابیر ویژه‌ای برای جلوگیری از آرای اشتباه و تشخیص عدالت قرار داده شده است، اما این امر همچنان پابرجا است. ازاین‌رو، اموری مانند درخواست تجدیدنظر و واخواهی به میان آمده‌اند. ما در این مطلب قصد داریم مفهوم واخواهی کیفری و حقوقی، شرایط، آثار، رد و مدت‌زمان جواب واخواهی را مورد بررسی قرار دهیم.

واخواهی، عمل حقوقی است که شهرت بسیار زیادی نیز دارد؛ اما اینکه شرایط آن چیست و در چه مواردی قابل انجام می‌باشد، امری است که در عمل کمتر به آن پرداخته شده است. اگر موضوع واخواهی یکی از نگرانی‌های شما است، تا پایان این گفتار ما را همراهی کنید.

معنی واخواهی چیست؟

واخواهی به‌طورکلی، اعتراض به رای است که در غیاب شخص علیه وی صادر شده است. لازم به ذکر است حکم غیابی به این معنا نیست که شخص تنها در لحظه صدور حکم غایب باشد؛ بلکه به این معنا است که شخص در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و حتی لایحه‌ای نیز توسط وی یا وکیل وی به دادگاه ارسال نشده باشد.

همچنین، واخواهی را می‌توان از جمله تدابیری دانست که برای احقاق حق غایبین در دادگاه‌ها شناسایی شده و به نظر می‌رسد اقدامی هوشمندانه بوده است. زیرا همواره این فرضیه وجود دارد که شخص غایب می‌تواند با ارائه اسناد و مدارک در دادگاه، نظریات خود را اعلام کند و چه‌بسا بر مبنای همین ادعاها، رای دادگاه تغییر پیدا کند.

خوشبختانه قانون‌گذار بحث تعریف واخواهی را مسکوت نگذاشته است. بر اساس همین امر، قانون آیین دادرسی مدنی در ماده 305 از حقی سخن گفته است که محکوم‌علیه غایب می‌تواند نسبت به احکام صادره اعتراض نماید. سپس در ادامه صراحتا این حق را واخواهی نامیده است. بنابراین، در این خصوص با اجمال قانونی روبه‌رو نیستیم و ازآنجایی‌که قانون مهم‌ترین منبع حقوقی در ایران محسوب می‌شود، تمرکز را به آن محدود می‌کنیم.

واخواهی کیفری چیست؟

واخواهی هم در امور کیفری و هم در امور حقوقی قابل اجرا است. معنای این اقدام در امور کیفری تفاوت چندانی با معنای ذکرشده آن در قانون آیین دادرسی مدنی ندارد. بنابراین، به نظر می‌رسد که منظور قانون‌گذار از این واژه در ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری، همان است که در بالا ذکر شد. ازاین‌رو، امکان این اقدام در امور کیفری نیز وجود دارد و محکوم‌علیه غایب می‌تواند حسب مورد در امور کیفری نیز نسبت به احکام صادره علیه خود اعتراض نماید.

نکته قابل توجه در مورد اقدام فوق در امور کیفری، این است که این اعتراض باید تنها در مورد جرائمی انجام شود که جنبه حق‌الناسی داشته باشد و به عبارتی، دارای شاکی خصوصی باشد. در غیر این صورت امکان واخواهی نسبت به احکام صادره وجود نخواهد داشت.

همچنین، اگر محکوم‌علیه خود شخصا در دادگاه حاضر نشده باشد و به‌جای او، وکیلش در دادگاه حاضر شود و یا اینکه لایحه‌ای به دادگاه ارسال کرده باشد، حکم صادره غیابی محسوب نخواهد شد و از همین رو، امکان این اقدام نیز در مورد حکم صادره وجود ندارد.

جهت دریافت مشاوره در خصوص واخواهی و یا اعطای وکالت، روی دکمه‌های زیر کلیک کنید.

واخواهی حقوقی چیست؟

واخواهی در امور حقوقی نیز امکان‌پذیر است و برخلاف امور کیفری، در کلیه دعاوی امکان آن وجود دارد. البته شرط این است که شخص خوانده در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و لایحه‌ای نیز ارسال نکرده باشد.

گفتنی است، واخواهی‌های حقوقی گاه می‌تواند موجب تغییر کلی حکم گردد و این امر موجب بهبود اجرای عدالت می‌گردد. لازم به ذکر است اگر پس از اجرای حکم، درخواست اعتراض توسط خوانده غایب مطرح گردد و رای به نفع وی تغییر پیدا کند، خواهان مسئول کلیه خساراتی است که در نتیجه اجرای حکم به خوانده وارد شده است. این خسارت جدا از نتیجه حکم، از وی اخذ خواهد شد.

شرایط واخواهی به زبان ساده

همان‌طور که انتظار می‌رود، این اقدام شرایط مشخصی دارد. بر اساس مواد قانون آیین دادرسی مدنی، این نوع اعتراض تنها نسبت به احکام غیابی امکان‌پذیر است. بنابراین، نسبت به احکام حضوری امکان این اقدام وجود ندارد. نکته دوم در خصوص این درخواست، مدت‌زمان آن است. مدت‌زمان این اقدام بر اساس قانون برای افراد مقیم کشور 20 روز و برای افراد خارج از کشور 2 ماه در نظر گرفته شده است. همچنین، در نظر داشته باشید که ابلاغ واقعی نباید انجام گرفته باشد.

نکته بعدی در خصوص واخواهی، در مورد دعوایی است که چندین خوانده داشته باشد. اگر یکی از خواندگان، این دادخواست را به دادگاه ارائه دهد و حکم به نفع وی تغییر پیدا کند، این حکم قابل سرایت دادن به باقی خواندگان نیست. مگر اینکه دعوای ذکر شده غیر قابل تفکیک باشد؛ که در این صورت حکم صادره مشمول کلیه خواندگان دعوا خواهد شد. این هم امری است که در ماده 308 قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده است.

واخواهی چه آثاری بر حکم دارد؟

واخواهی آثار متعددی را بر حکم ایفا می‌کند. اولین اثر، توقف اجرای حکم تا زمان نتیجه این درخواست است. این امری است که در انتهای تبصره 1 ماده 306 ذکر شده است. همچنین، گاهی اوقات موجب تغییر رای دادگاه خواهد شد که در این صورت، جای صاحب حق نیز تغییر خواهد کرد.

رد واخواهی به چه معناست؟

رد واخواهی، صرفا توسط دادگاه انجام می‌شود و دلایل مختلفی دارد که در این بخش به آن می‌پردازیم:

جواب واخواهی چقدر طول می‌کشد؟

اگر این دادخواست رد شود، امری زمان‌بر نخواهد بود اما اگر درخواست واخواهی پذیرفته شود و مجددا دادرسی به جریان بیفتد، نتیجه آن بستگی به اسناد و مدارکی دارد که شخص به دادگاه ارائه داده است. در این صورت نمی‌توان مهلت دقیقی مشخص کرد و هر اندازه که دلایل ارائه شده به دادگاه بیشتر و پیچیده‌تر باشد و نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر باشد، مشخص است که واخواهی تا صدور حکم بیشتر زمان خواهد برد.

در خصوص واخواهی علیه شما یعنی چه؟

واخواهی علیه شما، زمانی رخ می‌دهد که شما خواهان یا شاکی باشید و حکم غیابی علیه خوانده شما صادر شده باشد. نکته قابل ذکر این است که این درخواست، به‌طورکلی ربطی به خواهان یا شاکی ندارد و دادگاه در این امر باید تصمیم‌گیری نماید.

سخن پایانی

ما در این مقاله از وب‌سایت «وکیل با من»، تلاش کردیم تا موارد مهمی نظیر معنی واخواهی، شرایط، آثار، علل رد واخواهی و مدت‌زمان اعلام نتیجه را پوشش دهیم. اگر کماکان ابهامی در این خصوص دارید، می‌توانید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. همچنین، با توجه به اهمیت این موضوع، در صورت نیاز بهتر است با یک وکیل کیفری مشورت کنید تا بهترین راه‌حل را در اختیار شما قرار دهد.