جرم تغییر کاربری اراضی کشاورزی چیست و چه مجازاتی دارد؟
تغییر کاربری، از آن دسته اتفاقاتی است که تقریبا همهی ما شاهد آن بودهایم و یا اینکه حداقل مواردی را در مورد آن شنیدهایم. این امر میتواند بهصورت مجاز و قانونی و یا غیر مجاز انجام گیرد که در هر دو صورت، مواد قانونی خاص خود را میطلبد. در این محتوا قصد داریم بهطور کامل، جرم تغییر کاربری اراضی را مورد بحث و بررسی قرار دهیم و همچنین، ارکان، فرایند، هزینه و مجازات جرم تغییر کاربری را شرح دهیم. همراه ما باشید تا با تمام نکات مهم این حوزه آشنا شوید.
تغییر کاربری چیست؟
از نظر لغوی، تغییر کاربری به معنای تحول و دگرگونی در نوع استفاده قلمداد میشود. بدیهی است که منظور ما در اینجا، تغییر کاربری در خصوص اموال غیر منقول است. لازم به ذکر است مال به دو دسته منقول و غیر منقول تقسیمبندی میشود. مال منقول، مالی است که میتوان آن را جابهجا کرد و در مقابل، مال غیر منقول را نمیتوان جابهجا نمود.
مصداقهای دقیقتر مال منقول و غیر منقول در قانون مدنی ذکر شده است اما شاید بتوان بارزترین مال غیر منقول را املاک و اراضی دانست. در خصوص تغییر در کاربری و نحوه استفاده از املاک، شرایطی در قانون ذکر شده است که البته دانستن آنها خالی از لطف نیست.
ضمن اینکه مجازاتهایی هم برای تغییر کاربری غیر قانونی عنوان شده است که حسب مورد برای مرتکبین صادر میگردد. همچنین، مسئله فوق در عمل باعث شده که این اقدام ضمانت اجرایی قابل قبولی داشته باشد.
ارکان جرم تغییر کاربری اراضی
جرم تغییر کاربری اراضی دارای سه رکن مجزا است که در این بخش به آن میپردازیم:
1. رکن قانونی این جرم در مواد قانون تغییر اراضی زراعی و باغها آمده است. البته شاید قوانین و مصوبات دیگری هم در این خصوص وجود داشته باشد اما این قانون را میتوان بارزترین قانون در این حوزه دانست. گفتنی است، این قانون مصوب سال 1374 است اما در سال 1385 نیز اصلاح شده است. ضمن اینکه در این قانون، برای مرتکبین تغییر غیرقانونی کاربری اراضی مجازاتهایی را در نظر گرفته است، برای افرادی که این اقدام را تکرار نمایند هم مجازاتهای اشدی را تجویز نموده است.
2. رکن مادی این جرم اقدام به تغییر کاربری زمین بوده و یک امر کاملا بدیهی است. در خصوص اینکه جرم تغییر کاربری اراضی جرمی مقید به نتیجه بوده و یا مطلق است، اختلاف نظرهایی وجود دارد. عدهای تحقق این جرم را در صورتی امکانپذیر میدانند که تغییر در کاربری اراضی بهصورت کامل انجام گرفته باشد.
3. رکن معنوی این جرم نیز سوءنیت عام، یعنی علم و قصد به ارتکاب عمل مجرمانه و همچنین سوءنیت خاص میباشد. گفتنی است، سوءنیت خاص به معنای قصد اقدام به تغییر کاربری است. بنابراین، تغییر کاربری در صورتی که بهصورت اکراه و یا با اجبار باشد، جرم محسوب نمیشود.
لازم به ذکر است علیرغم تلاشهای قانونگذار به حفظ کاربریهای اراضی و قوانین متعدد در این زمینه، هماکنون شاهد موارد گسترده تغییر کاربری اراضی هستیم. علت این اتفاق نیز شاید افزایش نرخ املاک در نتیجه این اقدام باشد. زیرا بهطورکلی، نرخ مکانهای تجاری بسیار بیشتر از مکانهای مسکونی بوده و این امر در عمل، چهره خود را به شکل تغییر غیرقانونی کاربری نشان داده است.
برای مشاوره در خصوص جرم تغییر کاربری و یا اعطای وکالت به وکیل، روی دکمههای زیر کلیک کنید.
فرآیند تغییر کاربری زمین
چنانچه ملک موردنظر شما مسکونی باشد و قصد تغییر در کاربری آن را با استفاده از نوسازی داشت باشید، ابتدا باید به شهرداری محل ملک مراجعه کنید. اگر ساختمان دارای عوارض و مالیات باشد، باید آن را پرداخت نمایید. سپس با مراجعه به دفتر خدمات نوسازی منطقه، درخواست خود را ثبت کنید. در نهایت، با مراجعه کارشناس به محل و تعیین نقشه ملک شما، مجوز نوسازی به همراه تغییر کاربری برای شما صادر خواهد شد. لازم به ذکر است که در عمل، پروسه طولانیمدتی برای این مجوز وجود دارد اما گرفتن آن، امری امکانپذیر است.
در مواردی ممکن است قصد تغییر کاربری املاک مسکونی را بدون نوسازی آن داشته باشید. برای این کار، ابتدا باید به شهرداری مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت نمایید. شهرداری نیز با توجه به مقتضیات محل وقوع ملک و کمیسیون ماده 100، درخواست شما را بررسی خواهد کرد. البته در عمل، صدور چنین مجوزی کم اتفاق خواهد افتاد اما غیرممکن نیست.
در برخی موارد نیز ممکن است قصد تغییر کاربری زمین زراعی را داشته باشید. بهطورکلی، تغییر در کاربری زمین زراعی با اجازه کمیسیونهای مربوطه امکانپذیر است. بهتر است بدانید در شرایط اضطراری، این اجازه راحتتر به افراد داده میشود. هدف اولیه حکومت، حفظ اراضی کشاورزی برای استقرار صنعت کشاورزی است. البته با توجه به یک رأی وحدت رویه، امکان ساخت یک ملک تا 500 متر با دریافت مجوز برای صاحب زمین زراعی و بدون اخذ مالیات اضافه، امکانپذیر شده است.
هزینه تغییر کاربری زمین
هزینههای تغییر کاربریهای زمین معمولا با توجه به تورم موجود در جامعه، افزایش پیدا میکنند. البته باید توجه داشت که در صورت صدور مجوز تغییر کاربری زمین، معمولا 80 درصد ارزش ملک باید به شهرداری بهعنوان عوارض پرداخت شود. این امر موجب شده که اقدام برای تغییر کاربری امری دشوار و هزینهبر باشد.
مجازات جرم تغییر کاربری اراضی
بر اساس قانون حفظ اراضی زراعی و باغها، مجازات افرادی که بهطور غیر قانونی اقدام به تغییر کاربری زمین زراعی و باغها نمایند، مشخص شده است که در ادامه به آن میپردازیم.
بر اساس ماده 3 این قانون، این مجازات برای بار اول، جزای نقدی پرداخت قیمت روز ملک با کاربری جدید از یک تا سه برابر اعلام شده است. در صورت تکرار جرم نیز به پرداخت حداکثر جزای نقدی و حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهند شد.
در این مواد قانونی بهصراحت میتوان سختگیریهای قانونگذار را نسبت به تغییر غیرقانونی کاربری اراضی، بهخصوص اراضی زراعی و باغها حس کرد. توصیه میشود اگر قصد تغییر کاربری زمین زراعی و املاک را دارید، حتما بهصورت قانونی این کار را انجام دهید تا گرفتار مجازاتهای سنگین ناشی از ارتکاب این جرم نگردید. زیرا هزینههای سنگین این مجازاتها میتواند کمرشکن باشد. همچنین میتوانید قبل از هرگونه اقدام، با یک وکیل کیفری خوب و با تجربه مشورت نمایید.